32 Yıl Önce Bugün... 3 Mart 1992...263 Kişiye Mezar Olmuştu...

Bugün 3 Mart;

3 Mart 1992 tarihinde Zonguldak Kozlu’da kömür ocağında meydana gelen ve 263 emekçinin hayatını kaybettiği grizu patlamasının üzerinden 32 yıl geçti.

Yine madenlerde, inşaatlarda, tarımda, ormanda, kimya sanayiinde, taşımacılıkta, tersanelerde, ticaret ve büro işyerlerinde, işçi ölümlerini ve facialarını konuşuyoruz.

Ne yazık ki, insana, emekçiye, doğaya düşman olan bu düzen, emekçi ve doğa katliamını sürdürüyor.

Özelleştirme, taşeronlaştırma, sendikasızlaştırma, kuralsızlaştırma, denetimsizleştirme politikaları, çalışma, çalışma saatlerinin uzatılması/mesai saatlerinin uzatılması, çalışma ortamının düzensizliği, gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması, etkin bir denetim sisteminin kurulmaması sonucunda meydana gelen ölümler, meslek hastalıkları, sakat kalma her geçen gün artıyor.

Sermaye sınıfının temsilcisi siyasi iktidar, her iş cinayetinin ardından; “…kader, fıtrat, kader planı, acı çekmeden güzel öldüler, bu mesleğin kaderinde var…” şeklinde açıklama yapmayı uygun gördü. Çünkü ölenler ne kendi evlatları ne de yakınıydı. Onların insan ve insan emeğine karşı kayıtsız tutumları bu tür faciaları her geçen gün artırıyor.

Analar, babalar kendilerinden önce evlatlarını toprağa koyuyor, binlerce çocuk yetim kalıyor, kadınlar hayat arkadaşlarını kaybediyor…

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği önlemlerini maliyet unsuru olarak gören işverenler, İş kazalarını kader diye dayatanlar, uyguladığı politikalarla ihmalkar davranan iktidar/siyasi iradedir asıl sorumlular.

13 Şubat 2024 tarihinde işçi katliamlarına bir yenisi daha eklendi… Erzincan İliç’te bir altın madeni işletmesinde liç yığınındaki binlerce ton malzemenin kayması ile malzeme altında kalan 9 işçi hayatını kaybetti. Can kaybının yanında yığına uygulanmış olan kimyasal işlem ve malzeme içerisindeki siyanürlü solüsyon nedeniyle ağır metallerin toprağa ve suya karışması ve bir çevre katliamının yaşanması da söz konusu.

Yıllardır, rutin değişmiyor… Her gün 5 emekçiyi kaybediyoruz.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’ya göre, meslek hastalıklarına bağlı ölümler, meydana gelen iş kazalarındaki ölümlerin 6 katından fazladır. SGK’nin 2022 verilerine göre, ülkemizde 589.000 iş kazası meydana gelmiş, 953 meslek hastalığı tespit edilmiştir. İş kazalarından kayıt altına alınabilen ölüm sayısı bin 517 iken meslek hastalıkları kaynaklı ölüm sayısı ise 8’dir. Bu sayılar gösteriyor ki; Ülkemizde yılda en az 200-300 bin meslek hastalığı ve meslek hastalıklarından kaynaklanan 9 bin ölüm gizlenmiştir.

Güvensiz çalışma her yaştan emekçi yaşamını kaybetmektedir. Örneğin Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM) kapsamında 1 gün okulda, 4 gün işyerinde ‘eğitim’ de olan “öğrenci” lerinde işyerlerinde yaşamını kaybettiği haberlerine rastlamaktayız. Arda Tonbul, Ulaş Dumlu, Zekai Dikici, Ömer Çakar, Ömer Girgin, Murat Can Eryılmaz’ Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) adı altında çalıştırılırken işyerlerinde ölüme gönderilen çocuklardan bazıları… Açıkça ifade ediyoruz; MESEM bir eğitim projesi değildir, tamamen denetim dışı bırakılan ucuz çocuk işçilik projesidir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, işçi ve doğa katliamlarını sadece seyrediyor. Etkin bir denetim sistemi oluşturmayan siyasi iktidarın, bakanlıkların ve bakanların bu tutum ve davranışı hizmet kusurudur. Önlemek gibi bir kaygıları çabaları olmadığı gibi yaptıkları uygulamalarla deyim yerindeyse teşvik ediyorlar. Aynı şekilde Milli Eğitim Bakanlığı da çocuk ölümlerini seyretmeye devam ediyor.

2012 yılında TBMM’de kabul edilen ve büyük iddialarla yürürlüğe konulan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hiçbir sorunu çözmemiş, sadece işçi sağlığı ve güvenliğini piyasalaştırmıştır. İşçi sağlığı ve güvenliği Ortak Sağlık Güvenlik Birimi (OSGB) olarak adlandırılan ticari kuruluşlara havale edilmiş, OSGB’ler de ücret karşılığı hizmet verdikleri işyerlerini hoşnut tutmanın çabasındadırlar.

Son yıllardaki seçimler nedeniyle seçim öncesi sermayeyi rahatsız etmemek için denetim yaptırılmamaktadır. Denetlenen işyerlerinde ise yürürlükte olan iş mevzuatı nedeniyle idari işlem uygulanmamakta yalnızca süre verilmektedir. İşverenler caydırıcı ceza ile karşılaşmamakta mühendisler, mimarlar ve şehir plancıları günah keçisi ilan edilmektedir. Güvenlik ve yargı makamları genellikle işveren/işveren vekili olmayan iş güvenliği uzmanları, ölen ve ölemeyen çalışanlar ölümlerin sorumlusuymuş gibi davranmaktadırlar.

Ölmek değil, yaşamak istiyoruz!

1. İş Sağlığı ve İş Güvenliği değil, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği öncelikli olmalıdır.
2. Bu ölümler kaza değil resmen cinayettir.
3. İş kazaları ve meslek hastalıkları tamamen önlenebilir, Asıl nedeni teknik değil, politiktir!
4. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin sağlanması için Devlet ve İşverenler Yasal Yükümlülüklerini yerine getirmelidir.
5. Ölümleri önlemeyen, görmeyen bir sistemi yok edip, her şeyi sil baştan yeniden kurgulamak düzenlemek ve mühendislik, bilim ve tekniğin ışığında yeni bir sistem kurmak gerekir.

 Artık yeter diyoruz.

Bunun için;

 - 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu başta olmak üzere çalışma yaşamına ilişkin tüm düzenlemeler işçi, emekçi hak ve çıkarlarını, örgütlülüğü, işçi/sendika denetimini esas alan atipik çalışma biçimlerini yasaklayacak şekilde mevzuat yeniden düzenlenmelidir.

Bu düzenlemelerin içeriğinin belirlenmesinde sendikalar, meslek örgütleri, üniversiteler esas belirleyici unsur olmalıdır. Bu gerekçelerle;

- İşçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin mevzuat, eğitim, denetim vb. tüm politikaların belirlenmesi, yerine getirilmesine yönelik idari ve mali yönden bağımsız Ulusal İş Sağlığı Güvenliği Kurulu/Enstitüsü kurulmalıdır.

- Bakanlıkların sorumluluğu “Müfettiş görevlendirdik” cümlesi ile sınırlandırılamaz, her can kaybında idarenin sorumluluğu da değerlendirilmelidir.

- İşyerlerinde İşçi Sağlığının ve Güvenliğinin sağlanması işverenin yükümlülüğündedir. Bunun yanında rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, işyeri hemşiresi görevlendiriliyorsa; bu kişilerin sicillerinin tutulması, eğitimi, denetlenmesi konularında meslek örgütleri görevli olmalıdır.

Son sözümüz de kendimize…

Bu ölümleri ancak ve ancak işçiler, emekçiler, sendikalar, meslek örgütlerinin birlikteliği ve örgütlü mücadelesi önleyebilir.

Sorumluları, affetmeyeceğiz! ve mutlaka bizlerden çalınan yaşamların ve emek sömürüsünün hesabını soracağız!

 

TMMOB

ZONGULDAK İKK