Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 17.1.1983, No: 83/5949

Dayandığı Kanununun Tarihi :18.12.1981, No: 2565

Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 30.4.1983, No: 18033

Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi:22, S.3106

7) Güvenlik Bölgeleri

A - Özel Güvenlik Bölgeleri Kamu ve özel kuruluşlara ait stratejik değeri haiz her türlü yer ve tesislerin dış sınırlarından itibaren en fazla dört yüz metreye kadar geçen noktaların birleştirilmesiyle tespit edilen alanlardır.

B - Askeri Güvenlik Bölgeleri

1. Daimi Askeri Güvenlik Bölgeleri: Birinci derece kara ve deniz yasak bölgesi olarak ilan edilmeyen silahlı kuvvetlere ait kışla, kıta, karargah, kurum ve ordugah ve tesisler ile sualtı ve su üstü tesislerinin her türlü patlayıcı, yanıcı, akaryakıt ve gizlilik dereceli maddelerin konmasına tahsis edilmiş sabit ve seyyar depo ve cephaneliklerle, bu gibi maddeleri dolduran, boşaltan tesisler ve atış poligonlarının çevresinde; bu yerlerin dış sınırlarından itibaren en fazla dört yüz metreye kadar geçen noktaların birleştirilmesi ile tespit edilen alanlar ile,

b) Belirli Süreler İçin (Geçici) Kurulan Askeri Güvenlik Bölgeleri: Mal ve can güvenliği bakımından girilmesinde sakınca görülen atış alanları ile tatbikat bölgeleri içinde atış ve tatbikatın devam ettiği sürece kara,deniz ve hava askeri güvenlik bölgesi olarak sınırları ve kapsamı ilgili makamlarca uygun araçlarla ilan edilen alanlardır.

Madde 4 - 1) Yurt savunması bakımından hayati önem taşıyan askeri tesis ve bölgelerin çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen dış sınırlarının en az yüz, en fazla dört yüz metre uzağından alınan noktaların birleştirilmesi suretiyle meydana gelen alanlar ile kara sınır hattı boyunca ve lüzum görülen kıyılarda otuz ile altı yüz metre derinliklerdeki alanlarda tesis edilir.

Ancak, kara sınır hattı boyunca tesis edilenler hariç olmak üzere, birinci derece kara askeri yasak bölgelerinin savunma ihtiyacı dört yüz metrelik azami hattın dışında bir kısım kara parçalarının da birinci derece kara askeri yasak bölgesi içine alınmasını gerektiriyorsa bu yerlerin de birinci derece kara askeri yasak bölgeleri içine alınmasına veya arazi şartlarına uyulması, kamu hizmetleri, halkın faydalanması ve geçiş imkanlarının gözönünde bulundurulması gibi durumlarda bu bölgelerin yüz metre olan asgari haddinin daha aşağıya indirilmesine, belirtilecek ihtiyaca göre, Genelkurmay Başkanlığı’nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nca karar verilebilir.

2) Birinci derece kara askeri yasak bölge ilan edilmesi istenen yerler:

O bölgenin barışta savunmasından sorumlu komutanlıklarca gerekli incelemeler yapılarak gerekçeleri ile birlikte bağlı oldukları Kuvvet Komutanlığı veya Jandarma Genel Komutanlığı’na bildirilir.

Kuvvet Komutanlıkları ve Jandarma Genel Komutanlığı (Jandarma Genel Komutanlığı sorumluluğunda bulunan hudutlarla ilgili yerler için Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın görüşlerini alarak) uygun bulduklarını bir yazı ile Genelkurmay Başkanlığı’na bildirir.

3) Bu yazıda yasak bölge kurulması istenen yerin veya yerlerin;

A - Savunma ve iç güvenlik açısından yasak bölge tesis edilmesini zorunlu kılan nedenler,

B - Konumu ile etrafında kurulması istenen birinci ve ikinci derece yasak bölge alanlarının dış sınırlarını gösterir 1/25.000 ölçekli üç adet haritası veya kopyası,

C - Bu sınırlarda seferi bir durumda değişiklik olup olmayacağı, olacak ise nedenleri ve bu durumdaki muhtemel sınırları, şimdiden bu sınırın kararının alınıp alınmamasının teklif edilip edilmeyeceği veya hangi alarm kademesi ile uygulamaya konulmasının uygun olacağı,

D - Birinci derece kara askeri yasak bölgeleri üzerinde kurma zorunluluğu duyulan birinci derece hava askeri yasak bölgesinin yatay sınırlarını gösterir 1/25.000 ölçekli üç adet harita veya kopyası, E - Birinci ve ikinci derece kara askeri yasak bölgeleri ile birinci derece hava askeri yasak bölgelerine esas olacak yatay dış sınırlarının koordinat listesi (üç adet),

F - Yasak bölge kurulması istenen bölge içinde bulunan meskun mahaller, tesisler, taşınmaz mallar, yollar, köprüler ve binaların durumu, varsa hazine arazilerinin miktarı ile yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmaz mal bulunup bulunmadığı,

G - Yapılacak kamulaştırmanın tahmini maliyeti,

H - Bölgenin turizm, tarım, madencilik, arkeolojik saha ve diğer tabii kaynaklar ve yatırımlar yönünden taşıdığı önem,

İ - Bölgedeki halkın karakteri, ihtiyaçları ve yasak bölge ilanı ile doğabilecek maddi ilişkileri,

K - Kara sınır hattı boyunca ve kıyılarda tesis edilecek birinci derece kara askeri yasak bölgelerde kamulaştırmaya zorunluluk bulunup bulunmadığı,

L - Yetkili komutanlık belirtilir.

1) Bölge içindeki taşınmaz mallar kamulaştırılır.

2) Bölgeye buradaki görevlilerle,yetkili komutanlığın izin verdiği Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki diğer görevlilerden başkası giremez,oturamaz.

3) Buradaki görevlilerin aile fertlerinin üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dahil) kan ve sıhhi hısımlarının bölgeye girmelerine ve oturmalarına aynı komutanlıkça izin verilebilir.

4) Bu yerler ve içindeki tesisler amaç dışında kullanılamaz.

5) Yabancı uyruklu kişilerin geçici olarak bölgeye girmeleri ve oturmaları Genelkurmay Başkanlığı’nın iznine bağlıdır. Bu konudaki izin talepleri, ilgili makamlarca Genelkurmay Başkanlığı’na iletilir ve sonucu Kuvvet veya Jandarma Genel Komutanlığı kanalı ile ve bölgedeki yetkili komutanlığa bildirilir. Bu hususta yetkili komutanlıkça mahallin Mülki Amiri’ne de bilgi verilir. Bölgede bulundukları sürece yabancılara bir refakatçı verilmesi zorunludur.

6) Birinci derece kara askeri yasak bölgesinde bulunan su kaynaklarından ve geçiş yollarından yararlanmak isteyenler,bölgenin Mülki İdare Amiri’ne müracaat ederler.

Mülki İdare Amirleri (Kaymakam veya Vali) gerekli incelemeyi yaparak, su kaynaklarından ve geçiş yollarından yararlanmanın zaruri olduğunu tespit etmeleri halinde, gerekçelerini de belirtmek suretiyle yetkili komutanlığa bildirirler. Komutanlık, sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının bölgedeki su kaynaklarından faydalanmalarına izin verebilir ve geçiş yollarını tespit eder. Bu gibi yerlerden yararlanacak olanların uyması gereken kuralları ve bölgeye giriş kapıları ile geçiş yollarını yapacağı bir talimat ile tespit eder. Su kaynaklarından ve geçiş yollarından yararlanacak olanlara yetkili komutanlıkça, fotoğraf ve parmak izini ihtiva eden izin belgeleri düzenlenir ve yapılması yasak olan davranışlar imza mukabili tebliğ edilir. Bu kişiler bu bölgelerden yararlanmaları sırasında kimlik belgeleri ile izin belgelerini birlikte yanlarında taşımak zorundadırlar.

Yararlanma sırasında zararlı veya şüpheli durum ve faaliyetleri tespit edilenlerin izin belgeleri yetkili komutanlıklarca geri alınır ve durum Mülki Makama da bildirilir.

7) Bölge içindeki eski eserler ve doğal kaynakların Milli Kuruluşlarca veya Milli Kuruluşların denetimi altındaki Türk veya yabancı uyruklularca araştırılması veya işletilmesi Genelkurmay Başkanlığı’nın olumlu mütalaasının alınması koşuluyla ilgili kanun hükümlerine göre yürütülür.

Eski eserleri ve doğal kaynakları araştırmayı, işletmeyi planlayan veya Türkiye Cumhuriyeti ve yabancı uyruklularca düşünülen araştırma ve işletmeyi denetlemekle yükümlü olan ilgili kuruluş, isteğini Genelkurmay Başkanlığı’na gönderir. Genelkurmay Başkanlığı’nca araştırma veya işletmeye izin verilip verilmediği istek sahibi kuruluşa ve yetkili komutanlığa bildirilir.

8) Bölgenin fotoğraf ve filminin çekilmesi,harita,resim ve krokisinin yapılması,not alınması veya harita uygulaması gibi faaliyetlerde bulunulması ve bölgenin savunma ve güvenlik tedbirlerini aksatacak,bozacak,açıklayacak cihazlar kullanılması bu amaçlarla görevlendirilmiş olanlar dışındakilere yasaktır

12) Bölgedeki eski eserler ve doğal kaynakların araştırılması ve işletilmesi Genelkurmay Başkanlığı’nın olumlu mütalaası alınmak koşuluyla ilgili kanun hükümlerine göre yürütülür.

1) 9. maddede belirtilen ikinci derece kara askeri yasak bölgeleri hakkındaki hükümler uygulanabildikleri ölçüde ikinci derece deniz askeri yasak bölgelerinde de uygulanır.

5) Yabancı devletlerin harp ve yardımcı gemileri ile bunlara ait diğer araçların ikinci derece deniz askeri yasak bölgelerine girmeleri Genelkurmay Başkanlığı’nın iznine tabidir.

Yabancı Silahlı Kuvvetlerine bağlı gemiler resmi,gayri resmi ve olağan olarak yapacakları ziyaretler sırasında ikinci derece deniz askeri yasak bölgelerine de gireceklerse; bunların izin istemleri, 27/12/1978 tarih ve 7/17114 sayılı "Yabancı Silahlı Kuvvetlere ait gemilerin Türk karasularından geçişleri, Türk iç sularına ve limanlarına gelişleri ve bu sulardaki hareket ve faaliyetlerine ilişkin yönetmelik"‘in 25/A - B - C maddelerinde belirtilen Türk makamları tarafından Genelkurmay Başkanlığı’na iletilir. Alınan cevaba göre istem yanıtlanır.

Madde 21 - 1) (Değişik: 9/8/1991 - 91/2104 K.) Özel güvenlik bölgeleri, Kamu veya özel kuruluşlara ait, yurt savunmasına veya yurt ekonomisine önemli ölçüde katkıda bulunan ve kısmen dahi tahripleri veya geçici bir zaman için faaliyetten alı konmaları halinde milli güvenlik veya toplum hayatı bakımından olumsuz sonuçlar doğurabilecek kamu ve özel kuruluşlara ait; demir çelik fabrikaları, rafineriler, petrol, doğal gaz ve içme suyu boru hatları ile arıtma tesisleri, bu boru hatları üzerinde kurulu sabit tesisler ile sıvılaştırılmış doğal gaz tesisleri ve depoları, petrol kuyuları, büyük pompa istasyonları, silah ve askeri malzeme fabrika ve tesisleri, demiryolları, karayolları, önemli köprü ve geçitler, büyük liman ve hava meydanları, seyrüsefer yardımcı istasyonları ile radar istasyonları, telsiz, milli monitoring, telefon otomatik bilgi işlem sistemleri, radyolink merkezleri, barajlar, önemli elektrik santralları, trafo merkezleri, stratejik maden arıtma ve işletme fabrikaları gibi hayati önemi haiz tesisler ve Milli İstihbarat Teşkilatı’na ait bina ve tesislerin çevresinde; bu yerlerin dış sınırlarından itibaren en fazla dört yüz metreye kadar geçen noktaların birleştirilmesi ile kurulacak alanlardır.

2) Bu bölgeler, Genelkurmay Başkanlığı’nın lüzum göstermesi veya Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’ni veya İçişleri Bakanlığı’nın göstereceği lüzum üzerine Genelkurmay Başkanlığı’nın uygun görmesi kaydıyla Bakanlar Kurulu’nca kurulabilir veya kaldırılabilir.

3) (Değişik:18/9/1995-95/7345 K.) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte ülkemizde mevcut (1). bentte belirtilen özellikleri taşıyan tesislerin etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması düşünülenler, İçişleri Bakanlığı tarafından Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ile koordine edilerek tespit edilir.

4) (Değişik :18/9/1995-95/7345 K.) (1). bentteki özellikleri taşıyan tesislerin etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması ile ilgili işlemlerde aşağıdaki esaslar uygulanır.

1. Mülki amirler, il sınırları içerisinde bulunan tesislerden, etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması zorunlu olanları, 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanunun 7. maddesinde belirtilen İl Koordinasyon Kurulu ile Bakanlar Kurulu’nun 31 Ocak 1991 tarihli ve 91/1434 sayılı Kararı ile yürürlüğe konulan Seferberlik ve Savaş Hali Hazırlıkları Direktifi’nin 7. maddesinde öngörülen Seferberlik ve Savaş Hazırlıkları Planlama ve Koordinasyon Kurulları‘ndan yararlanarak belirler. Ayrıca tesis sahip veya yetkili makamları da bu amaçla mülki makamlara başvurabilirler. Mülki amirlerce etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması uygun görülen her tesis için Özel Güvenlik Bölgesi Öneri Dosyası hazırlanır.
2. Bu dosyada;

1. İl Koordinasyon Kurulu Kararı,
2. İlgili Bakanlığın olumlu görüşü (bu görüş kamu kuruluşlarında bu kuruluşlarca, özel kuruluşlarda ise mülki makamlarca sağlanır).

c) Tesisin ürettiği maddelerin türü, bunların hangi maksatlar için kullanıldığı ve yurt ekonomisi yönünden taşıdığı önem,

d) Üretim kapasitesi,

5. Seferberlik ve savaş hazırlıkları planlama hizmetleri yönünden verilen görevler ve yapacağı planlar,
6. Tesiste özel güvenlik teşkilatı olup olmadığı, yoksa halen nasıl korunduğu,
7. Tesisin etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması isteminin gerekçeleri,

h) Kurulması istenen özel güvenlik bölgesi içerisinde kalacak gerçek ve tüzel kişilere ait malların kamulaştırılmasına gerek duyulup duyulmadığı,

ı) Tesisin sınırları ile etrafında kurulacak özel güvenlik bölgesi sınır- larının ayrı ayrı gösterildiği 1/25.000 ölçekli harita veya fotokopisi (sınırlardan herbirinin uzunluğu 250 m. veya daha az olması halinde ayrıca 1/5000 ölçekli kroki),

j) Tesisin dış sınırları ile özel güvenlik bölgesi sınırlarını belirleyen noktaların koordinat listesi,

k) Tesisin etrafında özel güvenlik bölgesi kurulduğunda, tesise girip çıkma müsaadesi vermeye yetkili makam, ile ilgili bilgi ve belgeler bulundurulur.

5) (Değişik: 18/9/1995-95/7345 K.) Mülki amirler, hazırlanan özel güvenlik bölgesi öneri dosyalarının iki nüshasını İçişleri Bakanlığı’na, birer nüshasını da ilgili genel müdürlük ve bakanlığa gönderir.

İçişleri Bakanlığı bu dosyaları inceler ve önerilen özel güvenlik bölgesinin kurulmasına lüzum olup olmadığı hususunu Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ile koordine ederek, bakanlık mütalaası ile birlikte dosyayı Genelkurmay Başkanlığı’na gönderir.

Bunlardan, etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması Genelkurmay Başkanlığı’nca uygun görülenler hakkında Bakanlar Kurulu Kararı çıkartılması işlemleri İçişleri Bakanlığı’nca yürütülür ve sonucu Genelkurmay Başkanlığı, ilgili Bakanlık ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’ne bildirir.

6) Genelkurmay Başkanlığı (21/1) maddesinde belirtilen niteliklerdeki tesislerden İçişleri Bakanlığı’nca etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması önerilmeyenlerden lüzum gördüklerinin etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması için gerekli Bakanlar Kurulu Kararı çıkartma işlemini Milli Savunma Bakanlığı kanalı ile yürütür.

7) (21/1) maddesinde belirtilen nitelikteki tesislerden Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nce etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması gerekli görülenler Genelkurmay Başkanlığı’na gerekçesi ile bildirilir.

Genelkurmay Başkanlığı’nın uygun görmesi üzerine özel güvenlik bölgesinin kurulması için gerekli Bakanlar Kurulu Kararı Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nce çıkarılır.

8) 6 ve 7. bentlere göre Genelkurmay Başkanlığı ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği tarafından güvenlik bölgesi kurulmasına dair yapılacak tekliflerden önce; her iki kurum Başbakanlık vasıtası ile İçişleri Bakanlığı’na durumu intikal ettirerek (21/4) maddesinde öngörülen tespitlerin ilgili valiliklerce yapılmasını ve hazırlanacak iki nüsha raporla birlikte gönderilmesini isterler.

9) Genelkurmay Başkanlığı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği veya İçişleri Bakanlığı’nca etrafında özel güvenlik bölgesi kurulmasına lüzum görülen tesislerle ilgili Bakanlar Kurulu kararına esas olmak üzere hazırlanacak kararname tasarısında (EK - A) kararname tasarısı örneğinde belirtilen hususlardan gerekli olanlara yer verilir.

10) (Ek:19/4/1989-89/14024 K.) Milli İstihbarat Teşkilatı’na ait bina ve tesislerin çevresinde; Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nce lüzum gösterilmesi ve Genelkurmay Başkanlığı’nın uygun görmesi kaydıyla bu maddenin diğer hükümlerine tabi olmaksızın,özel güvenlik bölgesi kurulabilir veya kaldırılabilir. Milli İstihbarat Teşkilatı bina ve tesisleri çevresindeki özel güvenlik bölgelerinin sınırı,bu husustaki Bakanlar Kurulu Kararına ekli 1/25.000 ölçekli haritalar ve koordinat listelerinde belirtilir.

8) (Ek: 9/8/1991 - 91/2104 K.) Petrol ve doğal gaz boru hatları ile içme suyu boru hatları ve arıtma tesislerinin; deniz geçişlerinde boru hatlarının ve arıtma tesislerinin her iki tarafında, boru hatlarının ve arıtma tesislerinin denize girdiği ve çıktığı noktaların (kıyıların) her iki tarafında, petrol, doğal gaz ve içme suyu boru hatları ile arıtma tesislerinin deniz ve göl kıyılarında kurulan liman, iskeleler ile yeraltı ve yerüstü depoları dahil terminal tesislerinin dış sınırlarından itibaren en çok dört yüz metrelik saha içerisinde tesis edilen özel güvenlik bölgesinde gemilerin demirlemesi, dip ve trol balıkçılığı dahil tesislere zarar verebilecek her türlü balık avcılığı yapılması, deniz veya göl dibinde kazı ve araştırma yapılması, denizden veya kıyıdan kum alınması, yük boşaltılması, gemi trafiğine açık olan her türlü iskele ve benzeri sabit tesislerin yapılması ve işletilmesi gibi faaliyetlere yönelik yasaklamalar, ilgili bakanlık ve kuruluşlar ile bu tesislerin üst düzey yetkililerinin görüşleri, tesisin teknik özellikleri ve hassasiyeti dikkate alınarak, mahalli mülki amirler tarafından tespit edilir.

Madde 25 - 1) Tüm yurt sathında yapılacak Kamu ve Özel Sektöre ait; Silahlı Kuvvetlerle halkın ihtiyaçlarını karşılayan ve faaliyetlerini durdurmaları halinde ülke savunmasına, ekonomisine ve toplum yaşamına önemli ölçüde etkisi olabilecek birinci derecedeki büyük ve stratejik önemi haiz demiryolları,devlet karayolları,köprü ve geçitler, akaryakıt boru hatları,limanlar,hava meydanları, telsiz telefon radyolink merkezleri barajlar,elektrik santralları, nükleer santraller, rafineriler,maden arıtma ve işletme fabrikaları,demir çelik fabrikaları,silah ve mühimmat fabrikaları gibi tesislerin coğrafi konum, yerleri ve şekilleri (projesi) tespit edilirken Genelkurmay Başkanlığı’nın askeri gerekler yönünden olumlu görüşlerinin alınması zorunludur. Bu konuda olumlu görüş alınmadan ilgili inşaat projeleri onaylanamaz ve uygulanmasına başlanamaz. Başlanmış olanlar durdurulur.

Hangi tesisler için hangi esaslar ve/veya kriterlerin dikkate alınacağı Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Koordinatörlüğü’nde Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, ilgili Bakanlıklar, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı temsilcilerinden oluşacak bir komisyon tarafından tespit edilir.