BASIN AÇIKLAMASI

"KAÇAK KÖMÜR OCAKLARI KANAYAN YARAMIZ"

Son günlerde Zonguldak‘ta meydana gelen iş kazalarında birçok maden emekçisi hayatını kaybetmiştir. 10 Ocak 2009 tarihinde Gelik Beldesinde bir kaçak kömür ocağında meydana gelen gaz nedeniyle zehirlenme olayında da ne yazık ki 2 vatandaşımız yaşamını yitirmiştir. Ailelerinin acısını paylaşıyor ve başsağlığı diliyoruz.

Bilindiği gibi kaçakçılık bir devletin yasalarına karşı gelerek yapılan ticarettir. Dolayısıyla kaçak olarak üretilen kömürün ülke içinde serbestçe satılması veya satın alınması da bu suça ortaklık etmektir. Kaçak üretimi önlemek de devletin ilgili birimlerinin görevleri arasındadır.

Kaçak ocaklarda meydana gelen bu tür kazalar bir iş kazası olarak nitelendirilemez. Hiçbir önlem almadan bilinçsizce, kuralsız, denetimsiz çalışılan böyle yerlerde bu ne ilk ne de son kaza olacaktır.

Türkiye‘nin tek taşkömür üretim bölgesi olan Zonguldak‘ ta, Türkiye Taşkömürü Kurumu yasalarla belirlenmiş olan özel konumu gereği havzadaki kömürü ve birlikte üretilmesi ekonomik olan diğer madenleri tekel olarak işletmek veya işlettirmek hakkına sahiptir. Havza sınırları içinde TTK haricinde hiçbir kişi ve kuruluş ruhsat alamaz. Kurum bu yetki çerçevesinde ana kömür yataklarını kendisi işletmekte, 1989 yılından bu yana, yüzeye yakın ve Kurumca işletilmesinin ekonomik olmayacağı gerekçesi ve kaçak kömür üretim ve sevkıyatının önlenmesi düşüncesiyle bazı kömür damarlarını rödevans karşılığı işletilmek üzere özel kişi ve kuruluşlara ihale yoluyla vermektedir.

Durum böyle olmasına rağmen, yapılan bu düzenleme hiçbir işe yaramamıştır. Kömür kaçakçılığı hala bölgenin en büyük sorunlarından birisi olmaya devam etmektedir. İşsizlik nedeniyle insanlar her türlü denetimden, iş güvenliğinden ve sosyal güvenceden yoksun kaçak ocaklarda canları pahasına çalışmakta ve oldukça sık meydana gelen kazalarda hayatlarını kaybetmekte ya da sakat kalmaktadırlar.

Kaçak ocakların hukuksal statü dışına çıkılarak, bazı firmalar tarafından taşeron gibi kullanıldıkları da bilinen bir olgudur. Kaçak olarak üretilen bu kömürler bazı firmalarca satın alınmakta ve böylece kömür kaçakçılığı yasal bir konuma getirilmiş olmaktadır. Dolayısıyla;

• Kaçak ocaklardan üretilen kömürlerin kimler tarafından satın alındığı,
• Kaçak ocak faaliyetlerine kimlerin göz yumduğu,
• Kaçak ocaklara kimler tarafından elektrik enerjisi verildiği,
• Kaçak ocaklardan üretilen kömürün Maden İşleri Genel Müdürlüğü sevk irsaliyesi ve TTK sevk fişi olmadan nasıl sevk edildiği,
• Kaçak ocakların orman arazisini nasıl tahrip ettiği ve neden önlenemediği,
• Kaçak ocaklarda kullanılan tahkimat malzemelerinin nasıl temin edildiği,

soruları cevaplandırılmalıdır.

Madencilik sektöründe giderek artmakta olan kaçak kömür üretimi ve sevkıyatının önlenmesi için rodövanslı saha sahipleri ve ilgili kurum ve kuruluşlar bir araya getirilerek sorun masaya yatırılmalı, detaylandırılıp acil eylem planı hazırlanarak denetimlerin buna göre yapılması gerekmektedir. Buna göre;

• Rodövanslı saha sahipleri her ay sorumlu oldukları saha sınırları içindeki kaçak ocak faaliyetlerini TTK‘ya bildirmelidir,
• Ruhsat sahibi TTK‘nın güvenlik birimleri aktif olarak denetimlerini sıklaştırmalıdır,
• Kaçak ocaklardan üretilen kömürler hiçbir kişi ve firma tarafından satın alınmamalıdır,
• Köy muhtarları kaçak ocaklarda çalışan vatandaşların isimlerini valiliğe bildirmelidir,
• Orman muhafaza memurları denetimlerini layıkıyla yerine getirmelidir,
• Şehir içlerinde ve çıkışlarında belgesiz (MİGEM Sevk İrsaliyesi ve TTK Sevk Fişi) kömür sevkıyatına kesinlikle izin verilmemeli ve bu belgeler olmadan vatandaşın kömür almaması için gerekli girişimler yapılmalıdır,
• Sadece kaçak ocakları kapatarak kalıcı çözüm sağlamak mümkün görünmemektedir. Çünkü her yıl yenileri açılmaktadır. Kaçak ocakların açılmasını ve adeta ölüm tüneli olan bu yerlerde insanları çalışmaya zorlayan sosyal ve ekonomik nedenler ortadan kaldırılmalı, istihdam yaratacak yatırımlar yapılarak insanlarımız buralarda çalışmaya mahkûm edilmemelidir.

Tüm bunlar göz önüne alınarak kömür kaçakçılığının önlenmesi için gerekli yasal girişimler bir an önce başlatılmalıdır.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur...

TMMOB Maden Mühendisleri Odası                   Zonguldak Maden Mühendisleri

Zonguldak Şubesi                                                     Derneği