BASIN AÇIKLAMASI

"ÖLÜME DAVETİYE,

KAÇAK OCAKLAR"

Son 2 haftada (21 Haziran ve 1 Temmuz) Kilimli ve Kırat Mevkilerinde bulunan kaçak ocaklarda meydana gelen kazalar! (kaza demek ne kadar doğruysa...!) sonucunda ne yazık ki 2 vatandaşımız daha hayatını kaybetmiştir. Öncelikle ailelerinin acısını paylaşıyor ve başsağlığı diliyoruz.

Kaçak ocaklarla ilgili düşüncelerimizi defalarca ifade ettik. Önlenebilmesi için yapılması gerekenler konusunda önerilerimizi dile getirdik. Bunları kamuoyuyla bir kez daha paylaşmakta fayda görüyoruz.

Bilindiği gibi kaçakçılık bir devletin yasalarına karşı gelerek yapılan ticarettir. Yani bir suçtur. Dolayısıyla yasal bir dayanağı olmadan ve her türlü denetimden uzak yani kaçak olarak üretilen kömürün ülke içinde serbestçe satılması veya satın alınması da bu suça ortaklık etmektir. Kaçak üretimi önlemek de devletin ilgili birimlerinin görevleri arasındadır.

Kömür kaçakçılığı hala bölgemizin en büyük sorunlarından birisi olmaya devam etmektedir. İşsizlik nedeniyle insanlar her türlü denetimden, iş güvenliğinden ve sosyal güvenceden yoksun kaçak ocaklarda canları pahasına çalışmakta ve oldukça sık meydana gelen kazalarda hayatlarını kaybetmekte ya da sakat kalmaktadırlar.

Kaçak ocakların hukuksal statü dışına çıkılarak, bazı firmalar tarafından taşeron gibi kullanıldıkları da bilinen bir olgudur. Kaçak olarak üretilen bu kömürler bazı firmalarca satın alınmakta ve böylece kömür kaçakçılığı yasal bir konuma getirilmiş olmaktadır. Dolayısıyla daha önce sorduğumuz soruların bir kez daha hatırlatılması faydalı olacaktır.

Zonguldak‘ta kaçak kömür üretiminin ve buralarda meydana gelen ölümlü kazaların artmasının nedenlerinden biri de buralarda üretilen kömürün saha sahiplerince alınarak sevk irsaliyelerinin sağlanması ve ayrıca Zonguldak‘taki tüketicilerin ucuz olduğu gerekçesiyle bu kömürlere olan talebi kaçak ocakçıyı pazar bulabilen üretici konumuna getirmiş ve böylece kömür kaçakçılığının geçmişteki münferit olma özelliğini kaybetmesine neden olmuştur.

Buradan kaçak ocak sahiplerine ve kaçak ocaklarda çalışanlara da seslenmek istiyorum. Hiçbir madencilik bilgisi içermeyen, teknolojisi olmayan, kömürü, gazı, tahkimatı, havalandırmayı bilmeyen, işçi sağlığı iş güvenliğinden habersiz ve hiçbir teknik denetimin olmadığı son derece ilkel koşullarda çalışma sonucunda ise kazaların olmaması mümkün değildir. Dolayısıyla mayınlı bir tarla olarak nitelendirilebilecek kaçak ocaklarda meydana gelen bu tür kazalar bir iş kazası olarak nitelendirilemez. Bu koşullarda çalışmayın, çocuklarınızı çalıştırmayın, er geç hayatınıza mal olacaktır.

Olayda yaşamını yitiren maden şehitlerini saygıyla anıyor, yakınlarının acılarını paylaşıyoruz. Tüm madencilik camiasına baş sağlığı diliyoruz. Madencilik sektöründe giderek artmakta olan iş kazaları konusunda ilgilileri uyarıyor ve görevlerini eksiksiz yapmaya, gereken önlemleri acilen almaya davet ediyoruz. Kamuoyunun bilgisine sunarız.

ÖNERİLERİMİZ

1. Türkiye Taşkömürü Kurumu tarafından kiraya verilen sahaların getirdiği tüm sorumlulukların saha sahiplerinde olduğunun sözleşme hükümlerinde belirtilmesi gerekmektedir.
2. Bu hükümlere aykırı faaliyette bulunan ve sahasında kaçak üretime göz yuman veya kömür alımına neden olan veya müsaade eden rödevans işletmecileri için sözleşmelerde ciddi yaptırımların yer alması (gerektiğinde rödevans sözleşmesinin iptaline dair madde konulması ve uygulanması) sağlanmalıdır.
3. Kömür kaçakçılığı yapan veya kaçak ocak işletenlere Elektrik ve Orman İdarelerinin mevzuatına göre gerekli yaptırımlar uygulanmalı ve yasal olmayan bu ocaklara elektrik, su, yol vb alt yapı hizmetlerinin götürülmesinin önüne geçilmelidir.
4. 2000/8 Nolu Valilik Genelgesi‘nin 3. Maddesinin c fıkrasının son bendinde "TTK ve Rödevans İşletmecileri dışında hiç kimseye kömür satış deposu açma izni verilmeyecek, evvelce açılanların izinleri iptal edilecektir. TTK ve Rödevans İşletmecileri İl Çevre Müdürlüğünden Kömür Satış İzin Belgesi alacaklardır." denilmektedir. Kaçak kömür sevkiyatını önlemek için bu maddenin yürürlüğü sağlanmalıdır.
5. 2003/3 Nolu Valilik Genelgesi, 2000/8 Nolu Genelgenin 2. Maddesini değiştirmiş ve 2. Maddenin son fıkrasına "İzinsiz - Kaçak - Kömür Ocakları fiziken mühürlenme imkânı olmadığı için, Madencilik Mevzuatına göre TTK Genel Müdürlüğünce kullanılmaz hale getirilir" ibaresi eklenmiştir. Bu hükme göre, mühürleme işlemlerine son verilmesi ve izinsiz kaçak ocakların kullanılmaz hale getirilmesi gerekmektedir. Söz konusu işin yapılması sırasında kaçak ocak sahiplerinin mukavemeti ve tehditleri ile kapatma işinin uygulamada formaliteden öteye gitmediği bilinen bir gerçektir. Bu görevi tek başına TTK ve onun güvenlik görevlilerinden beklemek haksızlık olacaktır. Ocakları kapatma işinde TTK ile birlikte diğer kamu güvenlik birimlerince ocağın tekrar kullanılmaz hale getirilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca kullanılmaz hale getirilen ocağı tekrar açıp çalıştıranlara caydırıcı cezalar verilmelidir.
6. Kömür depolarının, satılan kömürün kaynağını belirlemek amacıyla, nereden aldığını belgeleyecek olan MİGEM fişi, TTK Sevk ve Kantar fişi, Fatura gibi belgeleri Gelirler Müdürlüğü tarafından düzenli olarak kontrol edilmelidir.
7. Kaçak kömürlerin piyasaya sevkiyatını engellemek amacıyla ilgili güvenlik birimleri tarafından rutin olan-olmayan denetimler yapılmalı ve MİGEM fişi, TTK Sevk ve Kantar fişi ile Sevk İrsaliyesi gibi belgeler sorgulanmalıdır.
8. Kaçak ocak çalıştıranlar genellikle ormanlık alanı tahrip etmekte ve buradaki malzemeyi ocaklarında kullanmaktadırlar. Kaçak ocakların denetlenmesinde Orman İşletme Müdürlükleri‘nin de devreye sokularak; ormanlık alanda yapılan tahribatın ve ormanla ilgili malzemenin kullanımının tespiti sonucu bu ocakların sahiplerine Orman Kanunu‘nun yaptırımları uygulanmalıdır.
9. TTK bünyesinde veya başka bir kurumda çalışırken kaçak ocak faaliyetlerinde bulunan kişilerin sözleşme ya da iş akitlerini feshedecek yaptırımlar uygulanmalıdır.
10. Özellikle kaçak ocaklarda Amonyum Nitrat ve Mazot karışımı ile elde edilen ve genellikle "Anfo" diye tabir edilen patlayıcılar kullanılmaktadır. Diğer patlayıcılarla iş yapmanın birçok kurala bağlı olması nedeniyle bu yola başvuran kaçak ocakçıların bu tür malzemeleri nasıl aldığı, nasıl sevk ettiği gibi hususların araştırılması gerekmektedir.
11. Özellikle tüketicilerin kaynağı belli olmayan, niteliksiz kömürü satın almalarının önüne mutlaka geçilmelidir.
12. Sadece kaçak ocakları kapatarak soruna kalıcı çözüm sağlamak mümkün değildir. Çünkü her yıl yenileri açılmaktadır. Kaçak ocakların açılmasını ve adeta ölüm tüneli olan bu yerlerde insanları çalışmaya zorlayan sosyal ve ekonomik nedenler ortadan kaldırılmalı, istihdam yaratacak yatırımlar yapılarak insanlarımız buralarda çalışmaya mahkûm edilmemelidir.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur...3 Temmuz 2009

TMMOB Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi

TMMOB Makine Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi

Zonguldak Maden Mühendisleri Derneği