İÇİŞLERİ BAKANLIĞI MAHALLİ İDARELER VE 81 İL ÖZEL İDARE GENEL SEKRETERLİĞİNE GÖNDERİLEN YAZI

1)  5995 Sayılı Kanunla Değişik 3213 Sayılı Maden Kanununun I (a) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliği; Birinci Bölüm Amaç maddesi "Bu yönetmeliğin amacı 3213 sayılı Maden Kanununun I (a) Grubu madenleri ile ilgili yapılacak işlemlere ait usul ve esasları düzenlemektir:" olarak tanımlandıktan sonra, ikinci madde de kapsam olarak "Bu Yönetmelik; 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu hükümlerine göre I (a) Grubu kapsamındaki inşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl, %80‘nin altında SiO2 içeren kum, SiO2 oranına bakılmaksızın denizlerdeki kum, çakıl ve ariyet malzemesi alanlarının ihale edilmesini, faaliyete başlamak için alınacak izinleri, bu madenlerin işletilmesini, üretim esaslarını, işletme dönemleri işlemlerini, faaliyetlerin denetim ve kontrolünü, terk, devir ve intikal işlerini, ruhsat sahipleri tarafından düzenlenecek belgeleri, ödenecek bedelleri, maden sicili ile ilgili yapılacak usul ve esasları kapsar."şeklinde düzenlenmiştir.

Uygulama Yönetmeliğinin İkinci Bölüm temel esaslar başlığı altında "Maden Hakkı, Ruhsatlandırma, ihale edilecek alanların belirlenmesi, özel mülkiyete tabi alanlara ruhsat verilmesi", Üçüncü Bölüm izinler ve işletme dönemi işlemleri başlığı altında "Ruhsat verilmesi ve gerekli izinlerin alınması, işletme ruhsat süresi ve sürenin uzatılması, teknik nezaret, işletme faaliyet belgelerinin hazırlanması, geçici tatil, röper noktaları," Dördüncü Bölüm Maden Sevkiyatı başlığı altında "Maden Sevkiyatı, sevk fişi olmadan sevkiyat, üretim ve sevkiyatın bildirilmemesi, ruhsat ve izin almadan üretim, ruhsat sınırında yapılan üretim, usulsüz sevkiyat, sevk fişlerinin saklanması", Beşinci Bölüm faaliyetlerinin incelenmesi ve Denetlenmesi başlığı altında "inceleme ve denetim, denetim raporlarının hazırlanması, inceleme ve denetim giderleri", Altıncı Bölüm Devir, İntikal ve Terk İşleri başlığı altında "devir, intikal, icra yoluyla devir, ruhsatın hükümden düşmesi ve alınacak tedbirler", Yedinci Bölüm Satış Bilgi Formu ve Devlet Hakkı Ödemeleri başlığı altında "satış bilgi formunun verilmesi, devlet hakkının belirlenmesi, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler ile orman alanlarındaki faaliyetlerde ödenecek devlet hakkı, devlet hakkının dağıtılması, belediye payı, devlet hakkının ödenmesi", Sekizinci Bölüm Beyan, Teminat İratları ve Haçlar başlığı altında "beyan usulü madencilik faaliyetinde izinler, proje eksiklikleri teminat iradı, teknik nezaretçi olmadan yapılan üretim, geçici tatilde teminat iradı, teminat iradları ile ilgili gerek hükümler, harç ve teminat miktarları", Dokuzuncu Bölüm Sicil Kayıtları başlığı altında "sicil kayıtları, sicilin incelenmesi, sicil kayıtlarının yazılmasında hata yapılması, yönetmelikte hüküm bulunmayan haller" maddeler halinde ifade edilmiştir.

Ayrıca Ek-Form-1‘de Adres Bildirim Taahhütnamesi, Ek Form-2‘de İşletme Projesi, Ek Form 3‘de I (a) Grubu Maden İşletme Ruhsatı, Ek Form-4 de I (a) Grubu Ruhsatlar İşletme Faaliyeti Bilgi Formu, Ek Form-5 ‘de Satış Bilgi Formu, Ek Form-6‘da I (a) Grubu Ruhsat Devri, Ek Form-7‘de Teknik Nezaretçi Atama Belgesi tanımlanmıştır.

Maden Kanununun I (a) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliği ve Yönetmeliğin Ek Formlarının uygulanması, denetlenmesi ve tedbirlerin alınması hususları yönetmeliğin gereği olarak ilgili meslek mensubu olan Maden Mühendisi tarafından yürütülmesi bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır.

İzinlerden başlamak üzere işletme sürecini ve işletmenin sonlandırılmasını bütünleşik olarak içine alan uygulamada başta ocak geometrisi sonucu şevlerde oluşabilecek akma, kayma ve bunların çevreye vereceği zararların ortadan kaldırılması, dere yataklarında yapılan üretimlerde derenin yatağında akmasını engelleyebilecek mühendislik dışı uygulamaların önüne geçebilmek için, işçi sağlığı ve güvenliği bakımından oluşabilecek kazaların önlenmesi, madenleri tükenebilir bir varlık olduğu ve bu nedenle üretimleri sırasında titizlik gösterilerek zayiatların aza indirilmesi bakımlarından mühendislik bilim ve tekniğine uygun biçimde çalışmaların yapılması gerekmektedir.

2)  5995 Sayılı Kanun ile Değişik 3213 Sayılı Maden Kanunu‘nun Madencilik Faaliyetlerinde İzinler Bölümü Madde 7 de "Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatı İl özel idareleri tarafından verilir. Bu ruhsatların verilmesi sırasında 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu hükümlerine göre belediyelerin tahsil ettiği işyeri açma izni harcı il özel idaresi tarafından tahsil edilir... " İl özel idarelerinin madencilik faaliyetleri ile ilgili olan bir diğer görevi de tanımlanmıştır.

İlgili Kanun maddesinin uygulanması amacı ile "İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" 03.07.2011 tarih ve 27983 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanmıştır.

Yönetmelik ile "Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki geçici tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatı il özel idareleri tarafından verilir." hükmü yürürlüğe konulmuştur.

3)  Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle İlgili, Av Malzemesi ve Benzerlerinin Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzükte, Onuncu Kısım Çeşitli Hükümler Bölümünde Depo Denetlemeleri başlıklı, Ek 3 üncü maddesinde; "Yılda en az üç defadan az olmamak üzere, patlayıcı madde depolarının Tüzük hükümlerine uygun olup olmadığı valilikçe oluşturulacak komisyon tarafından denetlenir. Her denetlemede, güvenlik uzaklıklarına etki eden unsurların bulunup bulunmadığı da belirtilerek, hazırlanan depo denetim formlarının bir örneği valilikçe İçişleri Bakanlığına gönderilir. Gerek görüldüğünde İçişleri Bakanlığınca oluşturulacak komisyonca da depo denetlemeleri yapılabilir." denilmektedir.

4)  T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulunun 08.06.2011tarih ve 2011/3 sayı nolu madencilik sektöründe meydana gelen iş kazalarının sebeplerini  araştırma ve inceleme raporu özetinde yaşanan madencilik kazalarının benzerliklerini aşağıdaki gibi tespit etmiştir.

•-        "Risk değerlendirmesi yapılmaması,

•-        Taşeronluk/alt işverenlik uygulaması,

•-        Üretim zorlaması,

•-        Geçmiş kazalardan ders alınmaması,

•-        Grizu riskine karşı önlemlerin yetersiz olması,

•-        Kontrol ve degaj sondajlarının yeterince yapılmaması,

•-        Delme-patlatma işlemindeki düzensizlikler,

•-        Çalışanlarda CO maskesi bulunmaması,

•-        Gaz izleme ve ikaz sistemlerinin yetersizliği,

•-        Havalandırma yetersizliği,

•-        Grizu emniyetli elektrikli cihaz ve ekipmanlar ile ilgili sorunlar,

•-        Nefeslik-kaçamak yolu ile ilgili yetersizlikler,

•-        Tahkimat ile ilgili eksiklikler,

•-        Tahlisiye hizmetleri ile ilgili sorunlar,

•-        Maden işletmelerinde gözetim (iç denetim) hizmetlerinin yetersizliği,

•-        Teknik nezaretçilik vb. işletme içi denetim uygulamaları ile ilgili sorunlar,

•-        Kamu birimleri denetimlerinin etkinsizliği,

•-        Mesleki eğitim ve iş güvenliği kültürü noksanlıklar."

5)  İl Özel İdareleri ile yaptığımız yazışma ve görüşmeler sonucunda birçok İl‘de I (a) Grubu Madenlerin takibi ile ilgili birimlerin oluşturulduğu ve ilgili meslek mensubu Maden Mühendislerinin bu birimlerde istihdam edilmesi hususunu ülkemizin tükenebilir varlıkları olan madenlerin korunmasının yanı sıra iş sağlığı ve güvenliği bakımından da denetlenebilir olması sevindirici bir gelişme olsa da işletme ruhsat sayısı ve işletmelerin İl geneline yayılmış olması kurulan teşkilatların Maden Mühendisi istihdamı bakımından takviye edilmesi denetimlerin daha da sağlıklı yapılabilmesi için gereklilik arz etmektedir. Siz Mülki Amirlerin de takdir edeceği üzere denetimlerin ilgili meslek mensubu Maden Mühendisleri tarafından yapılan bünyenizdeki maden işletmelerinde uygulamadaki sorunların hafiflediğini görmekteyiz.

Yukarıda açıklanan nedenlerin yanı sıra madenlerin denetlenmesi dahil tüm bu işler Devletin asli ve sürekli görevleri arasından yer almaktadır. Devletin asli ve sürekli görevi olan bu işlerin yürütümünün maden mühendislerince yerine getirilmesi kamu yararının bir zorunluluğudur. Ancak halihazırda İl Özel İdareleri bünyesinde yer verilmiş ve istihdam edilmiş maden mühendisi sayısı belirtilen bu görevleri yerine getirebilecek sayıda değildir.

Uygulamada yaşanan sıkıntıların önüne geçebilmek ve Anayasa ile Devlete yüklenmiş olan madenlerin gözetim ve denetim görevinin yerine getirilebilmesi amacı ile İl Özel İdarelerinde yeni mühendis kadroları ihdas edilmesi ve bu kadrolarda maden mühendislerinin istihdam edilmesi, oluşturulmuş birimlerin takviye edilmesi hususunda gereğini bilgilerinize sunar, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

Saygılarımızla,

Mehmet TORUN

Yönetim Kurulu Başkanı

Dağıtım:

•1-      T.C. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü

•2-      81 İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği