Maden Mühendisleri Odası, Başbakan gibi madenleri kendi kaderine terk etmiyor. Maden MO'dan "acil önlem" çağrısı!

Maden Mühendisleri Odası, başbakan gibi madenleri kendi kaderine terk etmiyor. Oda, Devlet Denetleme Kurulu‘na ‘Madencilikte Yaşanan İşkazaları Raporu‘ sundu. "Yanan bizdik, siz kömür sandınız" çığlığı ile başlayan raporda çarpıcı tespit ve öneriler var. Mühendisler, acil önlem çağrısında bulunuyor.

Maden Mühendisleri Odası, maden facialarına ‘kader‘ diyen Başbakan‘ın bizzat bakanlığınca yalanlanmasında sonra Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Başkanlığı‘na ‘Madencilikte Yaşanan İşkazaları Raporu‘ sundu. Madencilerin "yanan bizdik, siz kömür sandınız" çığlığı ile başlayan ve iş cinayetlerinde hayatlar kaybeden madencilere ithaf edilen raporda çarpıcı tespit ve öneriler var. Madencilik sektöründe 27 yıl içinde 636 kişinin hayatını kaybettiği ve küreselleşme sürecine paralel özelleştirme, sendikasızlaştırma ve taşeronlaştırma ile kazaların hızla arttığına dikkat çeken mühendisler acil önlem çağrısında bulunuyor.

KAZALAR KÜRESELLEŞİYOR

Maden mühendisleri, "Sanayileşmenin gelişimi ile birlikte iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin gerekli düzenleme ve yatırımların yapılmamasından dolay yoğunluk kazandı"ğını belirtiyor, "Hızlı teknolojik gelişmeler bir yandan insanın refahına hizmet ederken, öte yandan insan hayatı ve çevre için tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Üretim sürecine giren her yeni madde, her yeni makine, araç ve gereç insan sağlığı, işyeri güvenliği, çevre sağlığı ve çevre güvenliği için tehdit oluşturmaktadır. Bir bakıma yükselen refah, insanlığa iş kazaları, meslek hastalıkları ve çevre kirlenmesi olarak geri dönmektedir" diyor.

ILO verilerine göre 2003-2008 yılları arasında iş kazası oranlarına göre Türkiye‘nin, Hindistan ve Rusya‘dan sonra ölümlü iş kazalarında dünya üçüncü olduğuna dikkat çeken ve "İngiltere‘de iş kazalar oran yüzde 1, Almanya‘da yüzde 2.5, Fransa‘da yüzde 3.5, İspanya‘da yüzde 4 civarında iken, Türkiye‘deki oran ise yüzde 9.5-10 arasındadır" diyen mühendisler, "Küreselleşme sürecine paralel özelleştirme, sendikasızlaştırma ve taşeronlaştırma ile, her türlü güvenlik ve güvencelerden yoksun kayıtdışı işçilik ve çocuk çalıştırmayla iş kazaları ve meslek hastalıklarının katmerleştiğini" dile getiriyor, boyutlarının resmi istatistiklerden çok çok daha fazla olduğunu ifade ediyor.

1983‘ten beri 27 yıl içinde meydana gelen kazalarda 636 kişinin hayatını kaybettiğini, bunların 16‘sının maden mühendisi olduğunun altını çizen Maden Mühendisleri Odası, kazalarının tümünün "Maden ve Taş Ocakları ile Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirleri Hakkında Tüzük" ile bu tüzük hükümleri dayanarak çıkartılan "Grizulu ve Yangına Elverişli Ocaklarda Alınmas Gerekli Tedbirler Hakkında Yönetmelik" ve "Yer Alt ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik şartları Yönetmeliği" hükümleri ihmal edildiği için meydana geldiğini vurguluyor.

SORUNLAR HEP AYNI

Oda, en son Bursa‘nın Mustafa Kemal Paşa İlçesinde meydana gelen maden ocağı faciasında sonra bugüne kadar 30‘dan fazla maden ocağının kapatıldığını, 150‘den fazlasının ise ruhsatlarının iptal edildiğini hatırlatarak, iş kazalarını iş cinayetlerine dönüştüren ortak noktalara dikkat çekiyor:

-Metan kaynaklı maden kazalarının tümü, aynı anda birden çok ölü, birden çok yaralı ile sonuçlanabilecek kazaların oluşabileceği çok riskli bölgelerde meydana gelmiştir.

-Kazaların öncesinde veya kaza sırasında dinamit atımı yapılmıştır.

-Elektrikli teçhizat, kablolar ve motorlar alev sızdırmaz (ALSz) özellikte olmayıp, bu özellikte olan motorlar da arıza yaptığında yerüstünde tamirat sonrası özelliğini koruyup korumadığı kontrol edilmeden tekrar yeraltında kullanılmaktadır.

-Havalandırma planlar yok veya yetersizdir. Ocak içerisinde özellikle kör bacalarda yeterli ve etkin havalandırma yapılmamaktadır.

-Sağlıklı hava ve gaz ölçümleri yapılmamakta, kayıt altına alınmamaktadır. Uzaktan izleme yapılan ocakta varolan sensörler, sayısal olarak yetersiz, bulundukları yerler itibariyle de seyrelmiş gaz ölçümleri yapmaktadırlar.

-Sigara içildiği tespit edilen ocakta, mevcut mevzuata göre çalışan sayısı ölçüsünde iş güvenliği mühendisi, iş yeri hekimi çalıştırma ve iş sağlığı güvenliği kurulu oluşturma yükümlülüğü yoktur.

-İçsel denetim yapılmamaktadır.

-Çalışanlarda kişisel koruyucu bulunmamaktadır.

-Çalışanlar yeterli uzmanlığa, sertifikaya ve mesleki eğitime sahip değildirler.

ACİLEN NE YAPILMALI?

Maden Mühendisleri Odası‘na göre acilen yapılması gerekenler şunlar:

-Metan kaynaklı kazaların önlenmesinin kesin çözümü metan drenajıdır.

-Tüm sektör bileşenlerinin katılımı ile yeralt kömür işletmeciliği yapılan bölgeler için Maden Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan, kamuoyuna ve sektöre sunulan risk haritası güncellenmeli, öncelikle metan kaynaklı kazalar için ulusal düzeyde acil durum ve eylem plan hazırlanmalıdır.

-Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı‘nın kadroları maden mühendisleri ile güçlendirilmeli, ayrı bir kömür denetim gurubu kurulmalı, belirli bir termin plan çerçevesinde hazırlanan eylem planına göre öncelikle bu bölgelerin denetimleri nitelik ve nicelik olarak yeterli bir şekilde yapılmalıdır. İçsel denetime ağırlık verilmelidir.

-Çok riskli bölgelerde işletmecilik yapan işverenler ile toplantı yapılarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uyulmama (özellikle havalandırma, tahkimat v.s. ) konusundaki sorunlar not edilmeli, çözüm önerileri geliştirilmelidir.

-Planın öngördüğü en kısa süre içerisinde bu bölgelerde öncelikle iki yerüstü bağlantı ve cebri havalandırmaların yapılması sağlanmalı, diğer önlemlerin hayati önceliğine göre yerine getirilmesi termine bağlanmalı, aksi halde ocakların kapatılacağı deklare edilmelidir.

-Siyasi hesaplarla, akademik ve teknik altyapı hazırlanmadan yeni üniversite ve bölümlerin açılmasına ve eğitimin kalitesizleştirilmesine son verilmelidir.

-Bu bölgelerde çalışanlarda eğitim ve deneyime önem verilmelidir.   Şenol Gürkan / etha