(14.9.1990 tarih 20635 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanmıştır.)

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

MADDE l- Bu Yönetmeliğin amacı maden ve taş ocakları işletmelerinde ve tünel yapımında çalışan işçilerin sağlığını bozacak pnömokonyoz (akciğer toz) hastalığına neden olacak toz oluşumunu önlemektir.

MADDE 2- Bu Yönetmelik maden ve taş ocakları işletmeleri ile tünel yapım işlerinde ve bunların tamamlayıcı tesislerinde sağlık açısından sakıncalı toz kontrolü için uyulması gereken teknik yöntemleri, işçi sağlığına ilişkin tıbbi kontrol yöntemlerini kapsar.

MADDE 3- Bu Yönetmelik 1475 sayılı İş Kanununun 74. maddesine istinaden çıkarılan “Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi ve Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük"ün 380. maddesine dayanılarak düzenlenmiştir.

MADDE 4- Bu yönetmelikte sözü edilen deyimlerden:

Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlığını,

Toz: Maden ve taş ocaklarında ve tünel yapımında delme, kazma, lağım atma, doldurma, boşaltma, taşıma gibi işlemlerde işyeri havasına yayılan havada asılı olarak kalan kömür, maden filizleri ve kayaç parçacıklarını,

Solunabilir Toz: Aerodinamik eşdeğer çapı (0,5 - 5) mikron büyüklüğünde belli kristal yapısı olan veya amorf toz ile çapı 3 mikrondan küçük uzunluğu en az çapın 3 katı olan ipliksi (pibröz) asbest tozlarını,

Fibrinojen Toz: Solunumla akciğerlere ulaşıp birikme sonucu dokusal değişimle akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapan tozları,

İnert Toz: Solunumla akciğerlere ulaşmalarına rağmen akciğerlerde fonksiyonel bozukluk yapmayan tozları,

Pnömokonyoz-Akciğer Hastalığı: Akciğerlerde toz birikmesini ve buna karşı oluşan dokusal tepkimeyi,

Toz Ölçümü: Gravimetrik esasa veya ipliksi tozlarda santimetreküpte (cm³) lif sayısına göre toz miktarını belirlemeyi,

Toz Mücadele Birimi: Yeraltı veya yeraltı ve yerüstü faaliyetlerinde bulunan maden ocaklarında, toplam işçi sayısı bu Yönetmelikte belirtilen miktarın üzerinde olan işletmelerde, bu Yönetmelik hükümlerine uygun biçimde tozla mücadele işlevini üstlenecek birimi,

Toz Kontrol Mühendisi: Toz konularında eğitim veya kurs görmüş ve daimi olarak işyeri mahallinde ikamet eden bir maden mühendisini, birden fazla işletmesi olan işverenlerin işletmelerden birinde veya genel müdürlük merkezinin bulunduğu yerde ikamet eden maden mühendisini,

Toz Laboratuar Sorumlusu: laboratuarda toz ölçümü, tahlili gibi toz değerlendirmeleri konusunda özel eğitim veya kurs görmüş jeolog/jeoloji mühendisi, kimyager veya kimya teknisyeni,

Örnekçi: Yeraltı maden işletmelerinde en az 3 yıl deneyimi olan, toz hesaplarını yapabilecek, tozlu ortamdan örnek alma konusunda kurs görmüş, sağlıklı, bu işi yapmaya elverişli işçi veya teknisyeni,

Tozla Mücadele Komisyonu (TMK): Bu Yönetmelikle ilgili konularda alınacak kararlara esas olmak üzere teknik ve tıbbi açıdan görüşler hazırlamak amacıyla oluşturulan komisyonu,

İSGÜM: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Enstitüsü ve bu Enstitünün bölge laboratuarlarını,

Eşik Sınır Değer (ESD-TLV): Uzun süre (meslek yaşamı boyunca) olağan günlük çalışma sürelerinde maruziyete rağmen sağlık açısından sakınca yaratmayan ve metre küpte (3) miligram (mg) olarak hesaplanan gravimetrik toz yoğunluğu miktarını veya ipliksi tozlarda santimetre küpteki (cm³) lif sayısını,

Tam Kapalı Sistem: Tozun kaynağından emilerek çöktürme ve lüzum halinde filtre işleminden sonra, eşik sınır değerlerin altında toz bulunduran havayı çalışma ortamına bırakan sistemi,

Kuvars: Serbest kristalin (SiO2) bileşimini,

Asbest: Taş oluşturan minerallerden serpantin veya amfibol gruplarına giren lif yapılı (fibröz) silikat minerallerden aktinolit, amozit (kahverengi asbest), antofilit, kirizotil (beyaz asbest), krosidolit (mavi asbest), tromomiü minerallerinden birini veya birkaçını içeren karışımı,

MRE: İngiltere Madencilik Araştırma Kurumunun geliştirdiği sürekli toz toplayıcı aracını,

ifade eder.

MADDE 5- Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinin işverenleri, işyerlerinde çalışmalar sırasında yoğun toz çıkışını önlemek, işçinin çalıştığı ortamdaki solunabilir toz miktarını aralıklı olarak bu Yönetmelikte belirtilen yöntemlere göre ölçmek veya İSGÜM veya yetkili kılınmış Laboratuar aracılığı ile ölçtürmek, çıkan tozu bastırmak için gerekli teknik tedbirleri almak ve işçi sağlığına ilişkin tıbbi kontrol yöntemlerini uygulayarak, çalışanları solunabilir toz nedeniyle oluşabilecek hastalıklardan korumak, işyerlerinde teknik ilerlemelerin getirdiği daha uygun sağlık şartlarını sağlamak zorundadır.

MADDE 9- Tozla Mücadele Birimi; bir tozla mücadele mühendisi, toz değerlendirme Laboratuar sorumlusu (jeolog/jeoloji mühendisi veya kimyager veya kimya teknisyeni) işyerinin büyüklüğüne göre yeteri kadar örnekçi, örnek alma cihazı ve alınan örnekleri değerlendirecek bir laboratuardan ibarettir.

MADDE 10- Üç yüzden az kayıtlı işçi çalışan yeraltı/ve yerüstü işyerleri, işverenleri tozla mücadele birimi kurmak zorunluluğunda değillerdir. Bu işletmelerde tozla mücadele birimi kurulmadığı takdirde toz örneği alınması ve değerlendirilmesi bedeli karşılığında İSGÜM tarafından veya Tozla Mücadele Komisyonu tarafından yetkili kılınmış laboratuarlar tarafından yapılır.

MADDE 11- İSGÜM kendisine bildirilen işyerlerini öncelik sırasına koyarak belli bir program dahilinde döner sermaye hükümlerini de göz önünde tutmak suretiyle toz ölçümü ve değerlendirme işlemlerini yürütür. İSGÜM incelemesi sonunda düzenlenen rapora göre işverenler gereken önlemleri almakla yükümlüdür. Bu ilk incelemeden sonra toz incelemeleri periyodik olarak sürdürülür.

MADDE 12- Toz ölçüm işlemlerini kendileri yürüten işletmelerde gerek görüldüğünde, İSGÜM elemanlarınca araştırma amacıyla toz ölçümleri ve toz cinsinin tayini yapılabilir.

MADDE 13- Toz ölçmeleri ipliksi tozlar hariç gravimetrik yöntemle yapılır.

Örnekler, yeraltı işyerlerinde ve yerüstü kapalı mekanlarında MRE dört gözlü yatay çöktürücü (elütriyatör) tipi gravimetrik sürekli toz toplama cihazı, açık alan yerüstü toz yoğunluğu değerlendirmeleri ve gerektiğinde yeraltı işyerlerinde kişisel toz toplayıcı Cesalla 123A veya TMK tarafından amaca uygunluğu onaylanan başka bir örnek alma cihazı ile yapılır.

Yeraltı ve yerüstü asbest işletmelerinde asbest içeren kayaç tozu yoğunluğu değerlendirmelerinde membran filtre yöntemiyle toz toplama ve tızfaz mikroskobu ile sayımı yapılır.

MADDE 14- Her işyerinde periyodik solunabilir toz yoğunluğu ölçümleri bir program dahilinde yapılır. Bu programların düzenlenmesinde toz kaynaklarının fazla olduğu yerlere öncelik ve önem verilir.

Toz örnekleri en çok üretim yapılan günlerde ve en çok işçi çalışan vardiyada ve tüm vardiyayı temsil edecek sürede alınır.

Solunabilir toz konsantrasyonunun periyodik olarak ölçülmesi, istihsal yerlerinde ve meyilli, meyilsiz galeri sürmelerinde iki ayda bir, diğer yeraltı işyerlerinde dört ayda bir, istihsal dışı yerüstü işyerlerinde yılda birden az olamaz. Araştırma için yapılan ölçümler ve İSGÜM tarafından yapılan ölçümler bu sürelerin dışındadır.

Örnek alma zamanı Türkiye Taş Kömürü Kurumu gibi üretim yerlerinin ve galerilerin uzun süre devam edebildiği yerlerde örnek alma zamanı TMK‘nın görüşü alınarak bakanlık onayıyla uzatabilir.

MADDE 15- Toz önekleri hava akımının herhangi bir sebeple girdap yapmadığı düzgün kesitli yerlerden, çalışanların solunum düzeyinde galeri ortasından (büyük istihsal bacalarında olabildiğince kesitin ortasından) alınır.

Uzun ayaklarda ayak başından 10 metre kadar içerden, taban ve lağımlarda 20-50 metre alın gerisinden, henüz 20 metre olmamış ise kavşaktan itibaren 2-3 metre içerden alınır.

Açık alan yerüstü işletmelerinde en yoğun toz ortamında çalışan işçiler üzerinde kişisel toz toplama cihazı uygulanarak örnek alınır.

Yerüstü işyerlerinin kapalı mekanlarında, işçilerin toza maruz kaldıkları ortamda solunum düzeylerinde MRE sürekli toz toplayıcı ile veya gerektiğinde kişisel gravimetrik toz toplama cihazı ile örnek alınır.

Toz oluşan tüm yeraltı ve yerüstü işyerlerinde solunabilir toz ve kuvars yoğunluğu tespit edilir. Solunabilir kuvars oranı % 5’ten az ise birinci ölçmeyi takip eden toz ölçümlerinde kuvars yoğunluğunun tespiti zorunlu değildir. Ancak, kayaç değişikliği durumlarında yeniden solunabilir kuvars oranı tespit edilir.

MADDE 16- Sağlığa zararlı (ipliksi toz dışında) toz bulunan yeraltı işyerleri ortam havasındaki toz, miktar ve toz niteliklerine göre I, II, III, IV olarak belirtilen toz risk dereceleriyle sınıflandırılır. Toz riski derecesi, kuvars içeren solunabilir toz ve solunabilir kuvars tozu içeriğine göre aşağıdaki gibi tespit edilir.

Sınıflandırmada kuvars içeren solunabilir toz ve solunabilir kuvars tozu verilerine göre farklı toz riski dereceleri ortaya çıkarsa yüksek risk derecesi esas alınır.

MADDE 17- Toz riski derecelerine göre işyerlerinde çalışma,

a) Toz riski derecesi IV olan işyerlerinde, tozla mücadele işinden başka işte işçi çalıştırılamaz. Toz riski derecesi IV olan işyerinde tozu bastırma işlerini müteakip ölçme yenilenir, toz riski derecesi düşürülmüş ise çalışmaya izin verilir.

b) Toz riski derecesi III olan yeraltı işyerlerinde işçinin birbirini takip eden aralıksız 5 çalışma yılında 500 vardiya çalışmasına izin verilir.

c) İlk 5 yıllık süre içinde toz riski derecesi III olan bir işyerinde 500 vardiya çalıştırılmış işçi bu süre sonunda ancak toz riski derecesi I ve II olan işyerlerinde çalıştırılabilir. İkinci bir 5 yıllık çalışma süresi sonuna erince tıbbi kontrol sonucu pnömokonyoz bulunmadığı takdirde toz kademesi III olan bir işyerinde tekrar çalıştırılabilir.

d) Sağlığa zararlı toz görülen yerüstü işyerleri ile kırma, eleme, öğütme tesislerindeki işyerlerinde 5 mg/m³ kuvars içeren solunabilir toz veya solunabilir kuvars tozu 0.25 mg/m³ den fazla ise bu işyerlerinde işçi çalıştırılamaz. Bu gibi işyerlerinde işçi çalıştırılamaz. Bu gibi işyerlerinde toz oluşumu önlenmesi veya tozun bastırılması önlemleri ile ESD altına düşürüldükten sonra çalışılır.

MADDE 18- Toz ölçümü sonuçları değerlendirilerek belgelenir ve bunun bir sureti işyerinin bağlı bulunduğu İSGÜM Bölge Laboratuarına gönderilir. Bu belgeler devamlı olarak hem işyerinde hem İSGÜM‘de saklanır.

MADDE 19- Özelliği olan EK 2‘de yazılı kayaç ve minerallere ait yeraltı veya yerüstü işletmelerinde, çalışma ortamında toz yoğunluğuna maruziyet, karşılarında gösterilen ESD‘lerden fazla olamaz.

MADDE 20- Toz oluşumunun önlenmesi, tozun bastırılması;

a) Yeraltında kayaçta lağım deliklerinin açılması su enjeksiyonlu araçlarla yapılır. Su temini imkansız olan yerlerde, sadece o işyerine ait olmak üzere, işverenin başvurusu üzerine TMK‘nun kabul edeceği tipteki toz toplayıcı cihazlarla lağım deliklerinin açılmasına izin verilir.

b) Yeraltında taşta lağım atıldığında, çıkacak tozun önlenmesi için, lağım deliklerine su kartuşları konulması veya lağımlarla beraber patlayacak su torbaları asılması veya patlamayı müteakip su fisketelerinin açılması gibi önlemler alınır.

c) Kapsama dahil işyerlerinde, lüzum hasıl olduğunda, tozun Yönetmelikte belirtilen limitlerin altına düşürülmesi ve olabildiğince az tozlu atmosferde işçilerin çalıştırılmasını sağlamak üzere su enjeksiyonu, alının (cevherin elde edildiği yerin) ıslatılması, su fisketeleri ve bunun gibi toz oluşumu önleme yöntemlerinin biri veya birkaçı kullanılır.

d) Kömür tozu patlamasını önlemek için kullanılacak taş tozunda %5‘den fazla kuvars bulunamaz.

e) Yerüstü işletmelerinde toz oluşumunu önlemek için gidiş-geliş yolları sürekli olarak ıslatılır.

MADDE 21- Yeraltı asbest işletmelerinde toz yoğunluğu Yönetmelikte belirtilen limitlerin altında dahi olsa aşağıdaki önlemler alınır.

A) Yeraltı işyerleri ve gidiş geliş yolları tabanı sürekli olarak ıslak tutulur.

B) Toz birikebilecek yerler ve alın sürekli olarak yıkanır.

C) Arabalara boşaltma ve konveyöre aktarma noktalarında cevher ıslatılır.

MADDE 22- Asbest kırma ve eleme işlerinde alınacak önlemler;

a) Kırma ve eleme işlemleri tam kapalı sistemlerle yapılır.

b) Besleyici ve elek çıkışları esnek bağlantılarla donatılır.

c) Oluklar elverdiğince yatay olarak beslenir.

d) Oluklar üstü kapalı ve yeterli miktarda cevheri, tıkanmadan taşınmasını sağlayacak kesit ve açılarda düzenlenir.

e) Verilen tozun puflama yapmaması için uzun, düşey oluklardan kaçınılır, materyalin konveyöre verilme hızını düşürmek için olukların açı yapacak biçimde düzenlenmesine özen gösterilir.

f) Konveyörler bütünü ile kapalı olmalıdır.

g) Bant konveyörleri cevher taşımasına sebep olmayacak kadar geniş olmalı bant üzerinde cevherle bant kenarları arasında boş kısım kalmalıdır.

h) Tamburda dönen bant, kazıyıcı veya fırça ile temizlenmelidir.

i) Emme bağlantıları olukların beslenme yerlerine, konveyörün eklenti noktalarına ve konveyörün kapalı sistemden çıkış noktalarına yapılır.

j) Emmede ve liflerin pnömatik taşınmasında kullanılan hava siklon veya uygun bir çöktürücü donatımından sonra ana toplama torbalama yerine verilir.

k) Havanın son olarak atmosfere bırakılması, genel atmosfer için öngörülen sınırlamalar içinde yapılır.

1) Ayırım, sınıflama, karıştırma, el değmeden bütünüyle kapalı filiz işleme sistemleriyle yapılır.

m) Liflerin tartı, presleme ve ambalaj işleri otomatik olarak yapılır.

n) Bu süreçler uygun emici havalandırma sistemi olan kapalı bölmelerde gerçekleştirilir.

o) Lifler geçirgen olmayan torbalara konmak suretiyle ambalajlanır.

MADDE 23- Asbest işleme tesislerinde atıklar;

a) Atıkların ortadan kaldırılmasında geniş ve hızı düşük bantlar, hızlı bantlara tercih edilir.

b) Bantlar, rüzgar etkisiyle toz savrulmasını önlemek için boşaltma yerine yakın olmalıdır.

c) Fırlatma biçiminde boşalma yapan yüksek hızlı konveyörler kullanılmamalıdır.

d) Atıklar bir yere yığılmadan önce ya da yığılma sırasında ıslatılmalıdır.

e) Havalandırma sistemi torbalarında biriken toz, atıklara karıştırılmadan önce yeterince nemlendirilmelidir.

MADDE 24- Kuvars işletmelerinde alınacak ek önlemler;

a) Kuvars işletmelerinde açık işletme dahi olsa deliklerin delinmesi su enjeksiyonlu makinalarla yapılır.

b) Kırma, eleme, öğütme tesisi tam kapalı sistemle çalıştırılır.

MADDE 25- Tozla mücadelede toz oluşumunu önlemek, kaynağında tozu bastırmak uygun havalandırma ile toz yoğunluğunu seyreltmek ve öngörülen ESD düzeyi altında tutmak esastır. Tozlu ortamda çalışma sırasında kişisel koruyucu toz maskesi, maskenin toz süzme spesifikasyonu tam olarak belirtilmiş bulunmak, yüze tam uygunluğunu ve düzenli bakımını sağlamak şartı ile, kısa süreli, (bir vardiyada toplam 1 saati geçmeyen) toza maruziyetlerde mekanik tozla mücadelede önlemlerine yardımcı araç olarak kullanılabilir.

MADDE 26- Bu Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçiler işe alınma sırasında ve işe alındıktan sonra çalışmâ süresince tıbbi kontrol muayenelerine tabi tutulurlar.

Bu muayeneler işçilerin 1475 sayılı İş Kanununun 79. maddesinde öngörülen bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı olduklarının raporla belirlenmesine yöneliktir.

Bu Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde, işlerin yürütümü yüzünden toz riski bulunması sebebiyle tıbbi raporlar düzenlenmesinde olağan klinik ve Laboratuar muayene yöntemleri arasında göğüs filme bulgularına özen gösterilir.

MADDE 27- Yönetmelik kapsamına giren işyerlerinde üretimde çalışan işçilerin işe girişte ve çalışma süresince en az iki yılda bir kez göğüs filmleri alınır. Bu radyolojik muayenelerin zamanında ve düzenli olarak yerine getirilmesinden işveren sorumludur.

Göğüs filmlerinin tıbbi bulgular bakımından değerlendirilmeleri önce bölgeler düzeyinde, Yönetmeliğin otuzuncu maddesine göre İSGÜM bölgeleri düzeyinde oluşturulacak Pnömokonyoz Değerlendirme Kurulları tarafından yapılır. Her işveren kendi işçileri için sağladığı göğüs filmlerini işyeri hekimi aracılığı ile ya da doğrudan pnömokonyoz değerlendirme kurullarına intikal ettirir. Kurul bu filmlerin pnömokonyoz açısından değerlendirilmelerini Uluslararası Çalışma Örgütü, Uluslararası Pnömokonyoz Radyografisi 1980 sınıflandırmasına göre yapar ve bulgular 20 işgücünü içinde tespit ederek bir çizelge ile işyerine iade eder. Çizelgedeki veriler işyerinde işçilerin kişisel sağlık dosyalarına ayrı ayrı işlenir. Hem çizelge hem kişisel sağlık dosyaları sürekli olarak saklanır.

MADDE 28- Pnömokonyoz değerlendirme kurulunca pnömokonyoz olgusu ya da şüphesi biçiminde kabul edilen göğüs filmi sahibi işçiler işverene bildirilir ve bunlar belirli randevu günleri belirlenmek suretiyle gerekli klinik ve Laboratuar incelemeleri için Pnömokonyoz Değerlendirme kuruluna çağırılır. İncelemeler sonucu pnömokonyoz tanısı veya şüphesi olan olgularda işçiye ve işverene yazılı olarak bilgi verilir. İşverende usule uygun olarak pnömokonyozlu veya pnömokonyoz şüpheli görülen işçiler hakkında Sosyal Sigortalar Kurumu ilgili şubesine duyuruda bulunur. Pnömokonyoz değerlendirme kurulları pnömokonyoz veya pnömokonyoz şüphesi olan olguların klinik ve Laboratuar incelemeleriyle işçi ve işvereni bulgular hakkında bilgilendirme işlemini göğüs filmleri çizelgesinin düzenlenmesinden itibaren en geç iki ay içinde tamamlar. İşveren bu işlemin zamanında tamamlanmasına yardımcı olur.

Pnömokonyozlu veya pnömokonyoz şüphesi olan işçilerin klinik ve laboratuar muayenelerinin gecikmesi, savsaklanması her aşamada ilgililerce önlenir.

MADDE 29- Bu Yönetmeliğe EK 3‘de A1 olarak tanımlanan pnömokonyozlu işçiler, başkaca sağlık sakıncaları olmadığı işyeri hekimi ya da başka resmi hekim tarafından belgelenmesi ve bu işçilerin bulundukları işyerinde çalışma talebinde bulunmaları halinde, çalışma ortamı toz riski I olan işyerlerinde çalıştırılabilirler.

Bu Yönetmeliğe EK 3‘de A2 ve B1 olarak tanımlanan pnömokonyozlu işçiler tozlu işlerde ve yer altında çalıştırılamaz.

Al olarak tanımlanan pnömokonyozlu işçiler yukarıda açıklanan koşullara göre çalıştırıldıkları takdirde, bu olguların en az yılda bir kez klinik muayene ve göğüs röntgen filmleriyle tıbbi kontrola tabi tutulmaları zorunludur. Kontrol muayeneleri sonucu A2 grubuna uyan bulgular tespit edildiğinde, bu işçilerin yeraltında ve tozlu işlerde çalışmalarına son verilir.

Asbest tozundan kaynaklanan pnömokonyozlu EK 3‘de B 1 olarak tanımlanan işçiler, tozlu işlerde çalıştırılamazlar. Diğer fibrozis yapan tozlardan oluşan pnömokonyozlu işçiler de (Ek 3‘de Al, A2 olarak tanımlananlar) asbest tozuna maruz bırakan işlerde çalıştırılamaz.

MADDE 30- Pnömokonyoz olgularının klinik, göğüs filmi ve öteki Laboratuar bulguları değerlendirmeleri İSGÜM bölgeler kuruluşuna koşut biçimde bu bölgeler düzeyinde oluşturulacak pnömokonyoz değerlendirme kurullarınca yapılır.

Bu kurullar, İSGÜM bölge laboratuarı temsilcisi bir iş hekimi ya da işyeri hekimi sertifikası sahibi hekim, aynı bölge Sosyal Sigortalar Kurumu temsilcisi göğüs hastalıkları veya radyoloji uzmanı ile bölge merkezi sağlık müdürünün görevlendireceği bir göğüs hastalıkları veya radyoloji uzmanından oluşur. Ancak oluşturulacak kurulda bir göğüs hastalıkları uzmanın bulundurulması zorunludur.

Pnömokonyoz değerlendirme kurulları çalışmaları için klinik ve laboratuar incelemeleri dahil yer, araç-gereç ve hizmet bakımlarından bulundukları kent Sosyal Sigortalar Kurumu sağlık kuruluşlarından yararlanırlar.

Şu kadar ki, bu yönetmeliğin 27. maddesinde öngörülen göğüs filmlerinin istenilen kalitede sağlanması işverenin yükümlülüğündedir. İşveren isterse, Sosyal Sigortalar Kurumu sağlık kuruluşlarının iş hacmi müsait olan yerlerde, söz konusu filmleri anlaşma ile ücret karşılığı Sosyal Sigortalar Kurumu sağlık kuruluşları aracılığı ile sağlayabilir. Bu işlemlerde Sosyal Sigortalar Kurumu yetkili birim yöneticisi işbirliği sağlar.

Bu kurulun başkanlığını, üyeler arasında tıp fakültesinden mezuniyet tarihi itibariyle en kıdemli olan üstlenir. İşyeri hekimleri kendi işçilerinin göğüs filmlerinin değerlendirilmesinde, işyeri çalışma koşulları hakkında tamamlayıcı bilgiler vermek üzere bu kurulların toplantılarına oy yetkisi bulunmaksızın katılabilirler.

Pnömokonyoz değerlendirme kurulları gerek gördükleri takdirde ileri laboratuar incelemelerine gereksinim duyulan olguları kesin tanı için Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından belirlenecek sağlık kuruluşlarına sevk ederler.

MADDE 31- Tozla mücadele birimlerinde görev alacak (toz kontrol mühendisi, toz laboratuarı sorumlusu ve toz örnek alma işçileri/teknisyenleri) ve iş teftiş gruplarında vazifeli maden mühendisi ve jeolog/jeoloji mühendisi, iş müfettişleri ve İSGÜM bölgelerinde kurulacak pnömokonyoz değerlendirme kurullarında görev alacak hekimler için kısa süreli eğitim kursları düzenlenir. Bu kurslarda başarı gösterenlere sertifika verilir.

Tozla mücadele konusunda yeterli bilgi sahibi deneyimli personel ile pnömokonyoz değerlendirme konusunda bilgi ve deneyim sahibi hekimlere TMK kararı ve bakanlık onayı ile kendi alanlarında çalışma yetkisi veren sertifika düzenlenebilir.

MADDE 32- Tozla mücadele birimindeki görevliler için düzenlenecek kurs programları teorik dersleri ve pratik uygulamaları kapsar. Kurs programları İSGÜM, Türkiye Taş Kömürleri Kurumu ilgilileri ile uygulamada tozla mücadele konusunda çalışan kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanır ve uygulanır.

Bu programlarda özellikle şu konulara yer verilir.

a) Tozlarla oluşan meslek hastalıkları hakkında genel bilgi,

b) Maden ocaklarında en sık karşılaşılan kayaç ve mineral tozlarının tanımlanması, sınıflandırılması ve neden olabilecekleri meslek hastalıkları.

c) Toz laboratuarı çalışmaları;

Toz ölçümleri ve değerlendirmelerinde kullanılan cihazların tanıtımı, kullanımı, kalibrasyonu ve toz alınmadan önce yapılması gerekli çalışmalar.

Numune alındıktan sonra cihazların bakımı ve temizliği,

Maden ocakları yeraltı ve yerüstü işletmelerinde toz örnekleri alınacak yerlerin belirlenmesi ve örnek alma teknikleri,

Toz örneklerinin Laboratuar değerlendirmeleri, toz yoğunluğu hesaplamaları,

İşyeri ortamında uygulamalar,

MADDE 33- Pnömokonyoz değerlendirme kurslarında görev alacak hekimler için düzenlenen kurslar en az 5 iş günü süreli olup uygulanacak program Türk Tabipler Birliğinin görüşü alınmak suretiyle İSGÜM tarafından hazırlanır.

MADDE 34- Eğitim Kursları ücretlidir. Ancak resmi kuruluş temsilcilerinden ücret alınmaz. Bunların konaklama giderleri, kendi mevzuatlarına göre sağlanır. Özel kuruluş temsilcileri ile kendi adına kursa katılmak isteyenlerden İSGÜM döner sermayesi yararına Bakanlıkça uygun görülecek ücret alınır.

Özel kuruluş temsilcileri ve kendi adına katılanların konaklama giderleri ait oldukları kuruluşlar veya kişilerce karşılanır.

MADDE 35- Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak düzenlenecek eğitim kursları öğretim görevlilerine İSGÜM döner sermayesinden Bakanlıkça uygun görülecek ücret ödenir.

MADDE 36- Yönetmelik hükümlerinin ilgili işyerlerindeki denetimi bu konuyla ilgili kurs görmüş iş müfettişleri tarafından yapılır.

GEÇİCİ MADDE 1- Kalker (CaCO₃) terkipli taş ve mermer işletmeleri, yeni bir karar çıkarılıncaya kadar, Yönetmelik kapsamı dışında tutulmuşlardır.

GEÇİCİ MADDE 2- Yönetmeliğin yürürlülük tarihinden itibaren dört ay içinde bu Yönetmeliğin 31. maddesinde belirtilen eğitim kursları düzenlenir.

GEÇİCİ MADDE 3- Tozla mücadele birimi kurma işlemleri; uygun personel atanması, bunların eğitimi, araç-gereç sağlanması ve toz ölçümleri yapacak duruma gelmeleri bu Yönetmeliğin yayımından itibaren en geç bir yılda tamamlanır.

GEÇİCİ MADDE 4- Tozla mücadele birimi kurma zorunluluğu dışında olan işletmelerin işverenleri Yönetmeliğin yayımından itibaren, aynı nitelikte olan yeni işyerleri ise faaliyete geçtikleri tarihten itibaren altı ay içinde, EK-1‘deki formu doldurarak bağlı bulundukları bakanlığın bölge müdürlüklerine gönderirler. Bölge müdürlükleri de bu formları en geç bir ay zarfında İSGÜM bölge laboratuar şetliklerine intikal ettirirler.

MADDE 37- Bu Yönetmelik Resmi Gazete‘de yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 38- Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

İşverenin Ünvanı :

İşyeri Bölge Müd. No :

İşyerinin Adresi :

(İI, İlçe, Mevkii) :

İşyerinin Telefon Numarası :

İşverenin Büro Adresi ve Tel. No :

(Tebligat Adresi)

İşçi Sayısı : Yeraltı : Yerüstü : Toplam

Elde Edilen Madenin /Filizin Cinsi :

Yan Taşın Cinsi :

Üretim Yöntemi :

Üretim Miktarı :

(ton veya m3/yıl)

İşyerlerinin En Faal Olduğu Aylar :

İşyerinin Faal Olmadığı Aylar :

İşyerinin Ruhsat Numaraları :

(Maden Dairesi veya Özel İdare) :

Ruhsat Tarihi ve Müddeti :

Özelliği Olan Kayaç veya Mineraller Eşik sınır Değerleri (ESD)

Kayaç-mineral ESD

Asbest

Krizotil 2 lif / sm3

Krosidolit 0.2 lif / sm3

Amozit 0.5 lif / sm3

Diğer türler ve asbest

içeren kayaçlar 2 lif / sm3

Kayaç/Mineral-ESD 10 mg/m3

solunabilir toz

İnert Tozlar

Bentonit2 (kalsine olmayan)

1. Kuvars oranı % 5‘ ten fazla olduğu takdirde madde 16 ESD‘leri uygulanır.
2. Kalsine olduğu takdirde madde 16 ESD‘leri uygulanır.