MADENLERİN GERÇEK SAHİBİ HALKIMIZDIR. ENERJİ KAMUSAL BİR KAYNAKTIR ve HALK TARAFINDAN KULLANILMASI HAKTIR. ÇAYIRHAN MADEN SAHASI ve TERMİK SANTRALİ ÖZELLEŞTİRİLEMEZ

MADENLERİN GERÇEK SAHİBİ HALKIMIZDIR.

ENERJİ KAMUSAL BİR KAYNAKTIR ve HALK TARAFINDAN KULLANILMASI HAKTIR.

ÇAYIRHAN MADEN SAHASI ve TERMİK SANTRALİ ÖZELLEŞTİRİLEMEZ

Çayırhan Termik Santrali maden sahaları ile birlikte 4 Aralık 2024 tarihinde mülkiyet satışı yöntemiyle özelleştirilmek üzere ihaleye çıkarılmıştır. Ancak başta maden ve enerji emekçileri olmak üzere yöre halkının yoğun itirazları nedeniyle ihale 4 mart 2025 tarihine ertelenmiştir.

Sendika yönetimi tarafından yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere işçilerin ve yöre halkının talepleri karşılanmak bir yana muhatap dahi kabul edilmemişlerdir.

TMMOB Maden Mühendisleri Odası olarak neden emekçilerin ve halkın yanında olduğumuz hakkında kamuoyunun bilgilendirme amacıyla aşağıda belirtilen tespitleri ve taleplerimizi kamuoyu ile paylaşıyoruz.

 

• Çayırhan Termik Santralinin 2x150 MW gücündeki ilk iki ünitesi 1987 yılında 2x160 MW gücündeki son iki ünitesi ise 2000 yılında devreye alınmıştır.

 

• Çayırhan I. Saha; Sahada kurulu 620 MW ((150X2)+(160X2)) gücündeki termik santrali beslemek üzere 1980’li yılların ortalarında TKİ tarafından mekanize yer altı işletme yöntemi ile projelendirilen ve her türlü makine ekipman yatırımı TKİ tarafından gerçekleştirilen saha EÜAŞ’ ye devredilmiş, sonrasında imtiyaz sözleşmesi ile saha ve santral Park Teknik firmasında verilmiştir. Santralin kömür ihtiyacı yıllık yaklaşık 5 milyon ton civarındadır.

 

• Çayırhan Termik Santralı ve santrala kömür sağlayan maden sahalarının İmtiyaz Sözleşmesi, süresinin bittiği tarih olan 30.06.2020 tarihinden sonra saha ve santral EÜAŞ tarafından devir alınmıştır. Bu tarihten itibaren santral EÜAŞ tarafından işletilmekte, Santralin kömür ihtiyacı ise bir kamu iştiraki olan KİAŞ ile EÜAŞ arasında imzalanan 01.07.2020 tarihli Rödovans Sözleşmesi kapsamında KİAŞ tarafından sağlanmaktadır.

 

• Çayırhan-II Saha; Çayırhan II. Sahada 800 MW gücünde Çayırhan B Termik Santralı ve yeraltı maden işletmesinin kurulması şartı ile, Özelleştirme İşleri Başkanlığı (ÖİB) tarafından 06.02.2017 tarihinde ihale yapılmış ve Çayırhan Elektrik Üretim ve Madencilik A.Ş. (ÇEÜMAŞ) ile 11.07.2017 tarihinde İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi (İHDS) ve Elektrik Satış Anlaşması (ESA) imzalanmıştır. Sahada kayda değer bir çalışma yapılmadan sözleşme sona erdirilmiştir.

 

• ÖİB resmi internet sitesinde Çayırhan TES ve Çayırhan Linyit İşletmesi tarafından kullanılan taşınırlar ve taşınmazların "Varlık Satışı"; Elektrik Üretim A.Ş. adına kayıtlı bulunan 23405 ve 30963 No.lu Maden Ruhsatları ("Ruhsatlar") ve bu Ruhsatların kapsadığı Maden Sahalarının İşletme Hakkının Verilmesi yöntemi ile özelleştirileceği, son teklif verme tarihinin 04.12.2024 tarihi olduğu yayımlamıştır.

 

• Yine aynı ilanda santral kısmında 751 işçinin, kömür sahası kısmında 1393 işçinin çalıştığı beyan edilmektedir. Santral tarafında çalışanların statüsü tam olarak bilinmemekle birlikte, kömür sahasında çalışan işçilerin KİAŞ işçisi ve sendikalı olduğu bilinmektedir.
• Özelleştirme dosyasında işçilerin geleceği hakkında bir madde bulunmadığı, adeta yok sayıldığı eylem yapan işçilerin ve sendika yöneticilerinin ifadelerinden anlaşılmaktadır.

 

• İşçilerin haklı eylemi ile kamuoyunun gündemine gelen bu konu bir şekilde çözümlense bile havzada plansız bölünmeler nedeni ile oluşacak problemler devam edecektir.

 

• Havzanın Çayırhan tarafında özelleştirmeye konu saha (ÖİB sayfasında 131 milyon TON rezerv) ve 620 MW elektrik santrali, yine havzanın Mihalıççık tarafında TMSF tarafından özelleştirilen Koyunağı sahası (40/60 Milyon TON rezerv) ve 290 MW elektrik santrali bulunmaktadır. Koyunağılı sahasında mevcut kömür, rezerv ve kalite itibarı ile santral için yeterli/uygun olmadığından santralden kapasitesine uygun üretim yapılamamaktadır.

 

• Maden Mühendisleri Odası olarak sürekli söylediğimiz gibi Madencilik ve Enerji üretimi kamucu bir anlayış ve bütünlüklü bir bakış açısı ile Devlet tarafından yapılmalıdır. Bölgedeki kömür sahalarının plansız bir şekilde parçalanması, kaynak israfına neden olan gereksiz elektrik santrallerinin hesapsız bir anlayış ile yapılması sonucunda oluşan maliyet yoksul halkımızın sırtına yüklenmektedir.

 

Kamuoyu adına soruyoruz;

 

• Çayırhan Termik Santraline yenileme yatırımları kim tarafından ve ne kadar bedelle yapılmıştır?
• Koyunağılı Santral ve sahası için Slovakya’dan alınan krediler kim tarafından ve ne tutarda ödenmiştir?
• Geçiş dönemi olan 2020-2024 (KASIM) arasında KİAŞ firmasına doğrudan verilen kömür üretimi işi için ne kadar bedel ödenmiş ve bunun karşılığında EÜAŞ tarafından ne elde edilmiştir?
• Sözleşmesi sonlandırılan Çayırhan-2 sahasında yükümlülüklerini yerine getirmeyen firmalara ne gibi bir yaptırım uygulanmıştır?
• Uyarılarımıza rağmen yapılan ve yukarıda bir kısmı belirtilen plansız uygulama ve yatırımların toplam maliyeti nedir ve kim tarafından karşılanmıştır?
• Koyunağılı sahasında rezerv ve kalite sorunu nedeni ile santral doğru dürüst çalışamazken, bu sahanın ihalesinin anlamı nedir?
• Çayırhan Termik Santrali işletme devir hakkıyla özel sektör tarafından işletilirken yıllık 100 milyon ABD doları net kar eden bir kuruluş olup halen de kar eden bir santraldir. EÜAŞ tarafından işletilirken elde edilen karı ne kadardır.?
• Yapılan özelleştirme uygulamaları ve çabalarından vazgeçip havzadaki toplam rezerv (yaklaşık 180/200 milyon TON)ve toplam 910 MW (620+290) santral gücü aynı proje içinde değerlendirilip, maksimum verim alınması imkanı varken, özelleştirmede ısrar edilmesinin arkasında ne vardır?

 

Çayırhan’da maden işçilerinin eylemi ile ortaya çıkan durum buzdağının görünen yüzüdür.  Bu sorun bir şekilde çözülse dahi özelleştrmelerin yakıcı etkileri bu bölgede ve ülkemiz genelinde görülmeye devam edecektir.

 

Güvencesiz ve güvenliksiz koşullarda çalışan işçiler, denetimsizlik sonucu ortaya çıkan çevresel felaketler ile boğuşan yöre hakı, hesapsızlığın sonucunda ortaya çıkan kamu zararlarını finanse eden yoksul halk için sorunlar artarak devam edecektir.

 

Bir kez daha siyasal iktidarı uyarıyoruz, bugüne kadar, ölümden, kamu zararından, maden ve kaynakların israfından başka hiçbir sonucu görülmeyen özelleştirme politikasından derhal vaz geçin.

 

Madenlerde ve enerji sektöründe kamucu bir anlayış ile devlet tarafından planlama ve üretim yapmak için gerekli koşulları oluşturun.

 

Aksi taktirde çayırhan, soma, amasra, ermenek, elbistan ne bir ilktir, korkarız ne de son olacaktır.  

 

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.

 

TMMOB Maden Mühendisleri Odası

Yönetim Kurulu

13 Şubat 2025, Ankara