PATLAYICI MADDE KULLANIMI MADEN MÜHENDİSİ NEZARETİNDE YAPILMALIDIR!

Ülkemizde artan altyapı çalışmaları nedeniyle patlayıcı madde kullanımı artmış, ancak, bu duruma karşılık sektör bileşenlerinin patlayıcı madde kullanımıyla ilgili sahada alınacak tedbirler ve bu işin ehliyetli kişiler tarafından yürütülmesi hususunda gereğini yerine getirmede hantal davrandıkları gerçeği ortaya çıkmıştır. Yapılacak çalışmalarda can kaybının, yaralanmaların ve her türlü maddi-manevi kayıpların önüne geçebilmek için Odamız gerekli girişimlerde bulunmaya başlamıştır. Bu çerçevede 24.05.2018 tarihinde ilgili kurumlara göndermiş olduğumuz yazımız.

Konu: Patlayıcı madde kullanımının Maden Mühendisi nezaretinde yapılması.

04.05.2018 tarihinde Ankara İli Altındağ İlçesi`ndeki bir temel kazısı sırasında, önceki atımlarda delikte kalan patlamamış patlayıcı kartuşu, daha sonra kırıcı darbesi ile patlamış ve sonucunda bir operatör hayatını kaybederken 3 işçi yaralanmıştır. Bu olayda delikte kalan ve kırıcı darbesi ile patlayan malzemenin sektörde Kaya Kırıcı olarak bilinen malzeme olduğu bildirilmiştir. Yanlış bir inanışla bu malzemenin patlayıcı madde olmadığı şeklinde yaygın bir görüş hakimdir. Oysa ülkemizde yürürlükte olan 87/12028 sayılı Patlayıcı Madde Tüzüğü`nün 2. maddesinde "her türlü piroteknik malzemenin" patlayıcı madde olarak kabul edildiği açıktır.

Ülkemizde artan altyapı çalışmaları sonucu patlayıcı madde kullanımı da artmış ve yerleşim birimlerinin veya hassas yapıların yakınlarında patlayıcı madde kullanılarak kazı yapılması yaygınlaşmıştır. Buna paralel olarak patlayıcı madde kullanımı sırasında dışarıdan hizmet alımı da yaygınlaşmıştır. Patlatma hizmeti alan veya hizmeti veren firmaların sahadaki çalışmalar sırasında doğru denetim mekanizmasını uygulamadığı durumlarda, telafisi imkânsız veya ağır sonuçları olan patlatmalardan kaynaklı iş kazası riskleri de artmaktadır. Patlatma işinin yalnızca belgeli ateşleyici ve delici operatörünün inisiyatifine bırakılması ve denetim mekanizmasının kurulmaması sadece teknik açıdan değil iş güvenliği açısından da istenmeyen sonuçlarla karşılaşma olasılığını arttırmaktadır. Bu nedenle herhangi bir patlatma operasyonu sırasında, patlatma işi öncesinde ve sonrasında gerek yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine uyulması gerekse de patlatma ile ilgili kaynaklarda verilen iş güvenliği ile ilgili önerileri dikkate alınarak gerekli tedbirlerin alınması önemlidir.

Patlayıcı madde kullanımı son derece hassas ve önem arz etmekte olup, ihtiyaç raporu hazırlanmasından son kullanım aşamasına kadar patlayıcı mevzuatının iyi bilinmesi, patlayıcı maddeler konusunda detaylı bilgi sahibi olunması, patlayıcı madde kullanılacak sahanın özelliklerinin bilinmesi konularında uzmanlık gerekmektedir. Yanlış bir uygulamanın can ve mal kayıplarına neden olabileceği gibi çevrede meydana getirebileceği olumsuzluklar da göz ardı edilmemelidir. Ülkemizde Delme-Patlatma konusu ile ilgili en kapsamlı eğitim sadece Maden Mühendisliği bölümlerinin ders müfredatlarında verilmektedir. Maden Mühendisliği öğrencileri yaptıkları stajlarda birebir uygulamayı yerinde görmekte ve mühendis olduktan sonra da işlerinin gereği olarak patlayıcı madde konusuyla iç içe olduklarından bu alanda yetkinleşmektedir. Madencilik, taş ocağı işletmeciliği, baraj ve yol tünellerinin yapımı alanlarında çalışan maden mühendisleri bu alanlarda uzmanlaşmakta ve patlayıcı maddelerle ilgili konulara hakim olmaktadırlar. Bu nedenlerden dolayı patlayıcı madde kullanımı konusunda en fazla deneyimi olan meslek grubu Maden Mühendisliği`dir.

Ülkemizde, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Bölge Müdürlükleri tarafından ihale edilen yol, tünel projeleri, Devler Su İşleri Genel Müdürlüğü veya Bölge Müdürlükleri tarafından ihale edilen baraj, gölet, sulama projeleri, Belediye Başkanlıkları tarafından ihale edilen metro, atık su tüneli, temel kazıları gibi bir çok alt yapı çalışması sırasında patlatmalı kazı uygulanmaktadır. Ne yazık ki can ve mal kaybının yaşandığı bu yazının başında bahsi geçen olay gibi patlayıcı maddelerin yanlış ve/veya usulsüz kullanımından kaynaklı pek çok kaza yaşanmaktadır. Patlayıcı maddelerin yürürlükteki mevzuat hükümlerine ve bu konudaki kaynaklarda belirtilen iş güvenliği ile ilgili gerekliliklere uygun şekilde kullanılması için, delme patlama işlerinin bir Maden Mühendisi kontrolünde yapılmasının uygun olacağını düşünüyoruz.  Bu nedenle; başta 87/12028 sayılı Patlayıcı Madde Tüzüğü olmak üzere ilgili diğer mevzuatlarda gerekli düzenlemeler yapılarak, yerleşim birimleri ve tüm hassas yapıların yakınlarındaki çalışmalarda (temel kazısı, taşocağı, metro inşaatı, bina yıkımı vb.) kontrollü-sakınmalı patlatma tekniklerine uygun şekilde gerçekleştirilmesi şart olan delme-patlatma işlerinin Maden Mühendisi nezaretinde yapılması için gerekli mevzuat düzenlemelerinin İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülmesi gerekmektedir. Bu durumun patlatma işlerinin tekniğine uygun emniyetli şekilde yürütülmesine katkı yapacağı inancındayız.

TMMOB Maden Mühendisleri Odası olarak, İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülecek hukuki ve teknik çalışmalara gereken katkı ve desteği sağlayacağımızın bilinmesini isteriz.

Benzer olayların bir daha yaşanmaması dileğiyle kazasız günler dileriz.
Çalışmalarınızda başarılar dileriz.

Saygılarımızla,

Ayhan YÜKSEL
TMMOB Maden Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu Başkanı

Dağıtım

Gereği:
İçişleri Bakanlığı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Emniyet Genel Müdürlüğü

Bilgi:
Karayolları Genel Müdürlüğü
DSİ Genel Müdürlüğü
81 İlin Belediye Başkanlığına
81 İlin Valiliklerine