6. DELME PATLATMA SEMPOZYUMU AÇILIŞ KONUŞMASI
Oda Başkanımız Mehmet Torun‘un sempozyum açılış konuşması:
Ülkelerin gelişmesinde, doğal kaynakların kullanılması kaçınılmaz bir gerekliliktir. Ancak, bu kaynakların tükenen ve yenilenemez oldukları düşünüldüğünde gelişen teknolojiler kullanılarak verimli şekilde üretilmeleri konusunda ciddi planlamalar yapılması da olmazsa olmaz bir zorunluluktur. Nitekim; gelişen patlayıcı teknolojilerinin kullanılmasıyla sektörde son yıllarda üretim miktarları önemli ölçüde artmış ve verimlilik sağlanmıştır.
Günümüzde maden üretimlerinin, altyapı yatırımlarının ve inşaat sektörünün büyüklüğü göz önüne alındığında, sektörde kullanılan patlayıcı maddelerin hacmi ve önemi daha iyi anlaşılabilmektedir.
Ülkemizin altyapı çalışmalarının ihtiyaçlarını karşılayan agrega ve kırmataş sektörü, son yıllardaki çalışmalara paralel olarak çok hızlı bir gelişme göstermiştir. Yıllık üretimin 300 milyon tona ulaştığı sektör, toplam maden üretimimizin yaklaşık % 65‘ ini oluşturmaktadır. Bu denli üretim artışında patlayıcı sektöründeki gelişmelerin ve bu yeniliklerin sektörde kullanımının payı çok büyüktür.
Bu kadar büyük ölçekli madencilik üretiminde sorunların olacağı da bir gerçektir. Bunların başında iş kazaları, toz, gürültü, titreşim, çevresel sorunlar ve görsel kirlilik gelmektedir. Ancak, gelişen teknolojilerle söz konusu sorunların çözümü mümkündür. Patlayıcı madde imalatı, taşınması, depolanması ve kullanımı sırasında yılda ortalama 50 kişinin ölümüne neden olan iş kazalarının önlenmesi de önemli bir görev olarak karşımızda durmaktadır.
1901 yılından beri "Taşocakları Nizamnamesi" ile yürütülen taşocakları işletmeciliği, 2004 yılında Maden Kanunu kapsamına alınmıştır. 110 yılda biriken sorunların 7 yılda çözümü mümkün olmamakla birlikte, bu alanda düzelmeler olduğu da bir gerçektir. Özellikle sektörde maden mühendislerinin çalışmaya başlamasıyla birlikte mühendislik bilim ve teknolojisinin uygulanması bu sorunların çözümünü hızlandırmıştır. Ancak, yaşanan çevresel sorunların ve kaynak kaybının önemli bir kısmının hammadde üretim izni alarak çalışan kamu kurumlarından kaynaklanması oldukça düşündürücüdür.
Sektörde ölümlü ve yaralanmalı kazalar ne yazık ki yaşanmaya devam etmektedir. Bunun pek çok nedeni bulunmaktadır. Bunların başında; uygun ve yasal olmayan patlayıcı madde kullanımı, maden mühendisi istihdamının yeterli olmayışı, çalışanların eğitimsizliği, mevzuatlardaki eksiklikler, planlama ve denetim noksanlığı gelmektedir. Bilinçsiz çalışma ve yeterli denetim yapılamaması sonucu; ölümlü ve yaralanmalı iş kazalarının yanı sıra, kaynak kaybına ve çevreye olumsuz etkilere de yol açılmaktadır. Bu nedenlerle, patlayıcı madde ile ilgili kullanma dahil her türlü işte çalışan kişilerin eğitimi büyük önem taşıdığından Odamızca; Delme-Patlatma Sempozyumlarının yanı sıra, maden mühendislerine yönelik Delme-Patlatma Eğitimleri, Emniyet Genel Müdürlüğünün sınav dönemlerinden önce ateşleyici olarak belge almak isteyenlere yönelik Delme Patlatma-Ateşleyici eğitimleri düzenlenmektedir.
Üniversitelerimizin maden mühendisliği bölümlerinin eğitim programlarında, delme- patlatma ve patlayıcı teknolojisindeki yeniliklerin daha fazla yer alması çok önemlidir. Son gelişmelerin de aktarıldığı ders müfredatlarının tüm maden mühendisliği bölümlerinde okutulması ve maden mühendislerinin bu doğrultuda yetiştirilmesi ülkemiz ve sektör için faydalı olacaktır.
Sektörün, patlayıcı madde depoları yapım ve kullanım izinleri alımında yaşanan ve çözüm bekleyen ciddi sorunları bulunmaktadır. Sektörün yaşadığı sorunların çözümü için acilen çalışma yapılmalıdır. Bu çalışmada sektörün ve Odamızın görüşlerinin alınması ve değerlendirilmesi tüm tarafların yararına olacaktır.
Bu düşüncelerle bazı önerilerimizi sizlerle paylaşmak istiyorum:
- Projelerin, uygunluğunun kontrolü açısından Maden Mühendisleri Odasının denetiminden geçirilmesi gereklidir.
- Patlatma işlemlerinin yapıldığı baraj, tünel, metro, yol yapımı vb. gibi tüm işyerlerinde maden mühendisi çalıştırma zorunluluğu getirilmelidir.
- "Tekel dışı bırakılan patlayıcı maddelerle av malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, satışı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esaslarına ilişkin tüzük" günün koşullarına göre yeniden düzenlenmelidir.
- Bu düzenlemede patlayıcı madde kapasite raporunun, aldığı eğitim gereği maden mühendislerince hazırlanması zorunluluğunun yer alması sağlanmalıdır.
- Patlatma işlemleri mutlaka maden mühendisi denetiminde yapılmalıdır. Bu konu mevzuatta yer almalıdır. Patlatma işlemlerinin her aşamasında mühendislik bilim ve tekniğinin uygulanması yaşanacak sorunların çözümünü kolaylaştıracaktır.
- Ateşleyici yetki belgesi sınavına girecek kişiler için, Odamız tarafından düzenlenecek eğitime katılma zorunluluğunun mevzuata konulması ve ‘‘Ateşleyici Yetki Belgesi‘‘ sınavlarının bir protokol çerçevesinde ya da mevzuat değişikliğiyle Odamız ile birlikte yapılması uygun olacaktır. Eğitimlerin Odamız tarafından verilmesi, sektörde yaşanacak iş kazalarının azalmasına katkıda bulunacaktır. Bu konular tüzükte net olarak belirtilmelidir.
- Patlayıcı madde depolarının denetimlerinde, işçi sağlığı ve iş güvenliği koşullarının sağlanması için mutlaka maden mühendisinin bulundurulması tüzükte yer almalıdır.
- Her işletmede, iş güvenliği mühendisi olarak konusunda uzman maden mühendislerinin çalıştırılması özellikle iş kazalarının önlenmesi açısından çok önemlidir.
Bu Sempozyumun yukarıda belirtilen sorunların çözümüne yarar sağlayacağı inancıyla, katkı koyan tüm kurum ve kuruluşlara, yürütme kuruluna, bilim kuruluna ve bizzat katılan herkese teşekkür ederim.
Mehmet TORUN
Maden Mühendisleri Odası Başkanı